Maria Brodacka, de domo Jaxa-Rożen, (ur. 20.8.1907 r. lub 6.05.1906 r. w Zagaciu k. Krakowa, zm. 14.06.1940 r., rozstrzelana w Palmirach przez hitlerowców), córka generała Wojska Polskiego, Władysława Jaxa-Rożen, matka Krystiana Brodackiego dziennikarza, literata, znawcy polskiego jazzu. Antropozofka, od 1937 r. wraz z mężem Stanisławem Antonim Brodackim należała do Warszawskiego Koła im. Rudolfa Steinera, którym kierowała Maria Przyborowska. 15.04.1937 r. otrzymała kartę członkowską nr 201 Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego. W dokumentach PTA w Archiwum Goetheanum przy jej nazwisku widnieje adres: Narbutta 53 m 5, Warszawa. Antropozofem był także brat Brodackiej, Bogdan Jaxa-Rożen.

Maria Brodacka „od pierwszych dni okupacji była zaangażowana w konspirację. Działała w organizacji PLAN (Polska Ludowa Akcja Niepodległościowa) i ukrywała ściganego listami gończymi dowódcę wydziału bojowego PLAN Kazimierza Andrzeja Kotta, którego potem wyekspediowała z Warszawy. Za pomoc w jego schwytaniu wyznaczono wysoką nagrodę pieniężną. Została wydana gestapo przez nianię jej 2,5-letniego syna Krystiana i aresztowana na początku 1940 r. Przeszła okrutne śledztwo w warszawskich więzieniach przy ul. Rakowieckiej i na Pawiaku, nie wydając nikogo. 14 czerwca 1940 r. została rozstrzelana w Palmirach pod Warszawą, miejscu masowych mordów na Polakach, gdzie Niemcy zabili 2,2 tys. osób” (Radio Kraków, dostęp 1.05.2017).

Monika Rzeczycka

Literatura: adresownik Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, Goetheanum Archiv, sygnatura: A.06.002.004; list Marii Przyborowskiej z 11.04.1937 do sekretariatu TA w Dornach w sprawie wydania trzech kart dla nowych członków Stanisława Brodackiego, Marii Jaxa-Brodackiej, Bogdana Jaxa: A.02.008.001; list z sekretariatu TA w Dornach o wysłaniu do Warszawy kart członkowskich nr 200, 201, 202  (Stanisław Brodacki, Maria Jaxa-Brodacka, Bogdan Jaxa) z 15.04.1937; dokumenty Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, Goetheanum Archiv, sygnatura: A.02.008.001; Radio Kraków, 16 luty 2017, http://www.radiokrakow.pl/wiadomosci/krakow/rozpoczal-sie-proces-o-zniew... (1.05.2017).

Słowa kluczowe: polska antropozofia, Warszawskie Koło im. Rudolfa Steinera, Polskie Towarzystwo Antropozoficzne, PTA