Materjalizm (łac.), światopogląd filozoficzny, uznający tylko materję (p.) za jedyną podstawę bytu. Światopogląd ten tworzenie się ciał niebieskich tłumaczy ruchem mechanicznym atomów t. j. niezmierzonych cząsteczek materjalnych. W przeciwieństwie do spirytualizmu (p.), materjalizm zaprzecza istnienie ducha, opierając się wyłącznie na wrażeniach dostępnych zmysłom, przyczem twierdzi, że życie psychiczne podlega prawom materji. M. usiłuje wyjaśnić życie i organizację z samej tylko materji bez udziału wszelakiego pierwiastka duchowego, czyni z ducha prostą funkcję ciała, tłumaczy myślenie, inteligencję, pamięć jako rezultat procesów biologicznych, odbywających się w mózgu. Pozornie tylko rozwiązując istotę świata i człowieka, m. poniża godność życia samego i godność ludzką oraz uważając zdolności intelektualne za wydzieliny szarej substancji mózgowej, pozostawia bez odpowiedzi wiele ważnych pytań i traci w filozofji z dniem każdym znaczenie na rzecz poglądów bardziej z rzeczywistością zgodnych. M. odrzucając ideały, nie daje żadnych podstaw dla etyki, stawia człowiekowi w życiu tylko cele zmysłowe; twierdzi, że nic nie poprzedziło naszych ziemskich narodzin i nic nie nastąpi po śmierci. Wojna światowa i bolszewizm, są ostatnim owocem poglądu materjalistycznego. Poglądy materjalistyczne wypowiadali już w starożytnej Grecji filozofowie Leukippos i Demokryt z Abdery w V w. przed Chr.; w czasach nowożytnych przedstawicielami m. byli w XVII w. Hobbes i Holbach, w XVIII w. De Lamettrie, w XIX w. Büchner, Moleschott i inni; później E. Haeckel. Pogląd materjalistyczny nie daje żadnego wytłumaczenia żadnych procesów psychicznych; w obliczu niezliczonych, udowodnionych faktów nadnormalnych objawów z duchowych i fizycznych dziedzin bytu, materjalistyczne pojęcie o wszechświecie załamało się.

Źródło: Słowniczek wiedzy duchowej, oprac. A. Espero, [w:] „Hejnał. Miesięcznik poświęcony wiedzy duchowej” 1935, R. 7, Z. 8, s. 254.

* hasło zacytowano bez zmian w stosunku do oryginału.

Słowa kluczowe: „Hejnał”, A. Espero, Słowniczek wiedzy duchowej