Pierre Benoit (ur. 1886 – zm. 1962), francuski prozaik, podróżnik, reporter, laureat nagrody Akademii Francuskiej (Grand Prix du roman de l'Académie française) za obfitującą w liczne wątki ezoteryczne powieść Atlantyda z 1919 r. (org. L'Atlantide). Utwór ten natychmiast stał się światowym bestsellerem, ale jednocześnie ściągnął na głowę autora kłopoty w związku z oskarżeniem go o plagiat powieści Ona. Dzieje niezwykłej wyprawy (org. She. A History of Adventure) Henry’ego Ridera Haggarda, wydanej w latach 1886/87. Powieść Benoit kilkakrotnie ekranizowano, po raz pierwszy już w 1921 r. przez Jacquesa Feydera z udziałem polskiej aktorki Stanisławy Napiórkowskiej w głównej roli królowej Atinei. W polskim przekładzie Atlantyda ukazała się w 1921 roku nakładem gdańskiego wydawnictwa „Lotos”, którego nie należy mylić z ezoteryczną serią „Bibljoteka Lotosu”.

W 1931 r. Pierre Benoit został członkiem Akademii Francuskiej, chociaż jego proza nie była oceniana szczególnie wysoko za swoje walory estetyczne. Ogromną popularność powieści pisarza zarówno w rodzimej Francji, jak i poza jej granicami, należy wiązać z przygodowymi fabułami tych utworów (także inspirowanymi ezoteryzmem), rozgrywającymi się w niezwykłych egzotycznych dekoracjach: na Saharze, w Syrii, Palestynie, Kambodży, ale także w Irlandii czy Ameryce Północnej, itd.

Poglądy pisarza można określić jako prawicowe, a nawet faszyzujące. W czasie II wojny światowej twórca przystąpił do literackiej „Groupe collaboration” współpracującej z Niemcami. W 1944 r. aresztowano go i osadzono w więzieniu pod zarzutem kolaborowania z okupantem, gdzie spędził pół roku. W toku sprawy pisarza uniewinniono.

W przedwojennej Polsce książki Pierre'a Benoit cieszyły się dużym powodzeniem. W latach 1919-1938 ukazały się następujące powieści:

Tajemnice Sahary, powieść wydana w 1919 r. w Krakowie (Biblioteka Powieściowa „Gońca Krakowskiego”), bez nazwiska tłumacza.

Atlantyda, w 1921 r., wydana w Gdańsku ( „Lotos”), bez nazwiska tłumacza.

Droga Olbrzymów, wydana w 1922 r. w Poznaniu-Paryżu („EOS”) przekładzie Wandy Mielżyńskiej,

Słone jezioro, wydana w 1923 r. w Warszawie („Ignis”) w autoryzowanym przekładzie Marii Wankiewiczowej,

Dla Don Karlosa, powieść wydana w 1923 r. w Warszawie („Książki Ciekawe”) w przekładzie M. Domańskiej,

Zapomniany, powieść wydana w 1924 r. w Poznaniu-Paryżu („EOS”) w przekładzie Karola de Beaurain,

Studnia Jakóba, powieść wydana w 1925 r. w Poznaniu-Paryżu („EOS”) w przekładzie Bolesława Ostoi-Soszyńskiego.

Koenigsmark, powieść wydana w 1925 r. w Rzeszowie w autoryzowanym przekładzie Marii Bogdaniowej,

Panna de la Ferté, wydana w 1925 r. w Gdańsku (Polski Instytut Wydawniczy „Sfinks”), w przekładzie Karoliny Bobrowskiej.

Atlantyda, dwutomowe wydanie z 1926 r. opublikowane w Warszawie, w tłumaczeniu Kazimierza Bukowskiego nakładem „Roju”.

Albertyna, powieść wydana w dwóch tomach w 1926 r. w Warszawie („Rój”) w przekładzie Leona Sternklara.

Trędowaty król, powieść wydana ok. 1927 r. we Lwowie w przekładzie Kazimierza Bukowskiego,

Władczyni Libanu, wydana w 1927 r. w Gdańsku (Polski Instytut Wydawniczy „Sfinks”), w autoryzowanym przekładzie Franciszka Baturewicza,

Pod znakiem Centaura, powieść wydana w 1929 r. w Gdańsku (Polski Instytut Wydawniczy „Sfinks”), w autoryzowanym przekładzie Stelli Olgierd,

Aksela, wydana w 1930 r. w Warszawie („Rój”) w przekładzie Aleksandra Wata.

Fatalna noc w Mukdenie, wydana w 1932 w Warszawie („Rój”) w przekładzie Heleny Hellerówny.

Wielki los, powieść wydana w 1932 r. w Warszawie (Wydawnictwo Współczesne) w przekładzie Heleny Hellerówny.

Zielona wyspa, powieść wydana w 1932 r. w Warszawie (Wydawnictwo Współczesne) w przekładzie Heleny Hellerówny,

Adlona, powieść w dwóch tomach wydana ok. 1935 r. w Warszawie w przekładzie Heleny Hellerówny,

Fort Francji, powieść wydana w 1935 r. w Warszawie („Biblioteka Nowości”) w przekładzie Heleny Hellerówny,

Śniadanie w Sousceyrac, powieść wydana ok. 1935 r. w Warszawie („Premie Powieściowe Świata”) w przekładzie Heleny Hellerówny,

Pani z Zachodu, powieść wydana w 1937 r. w Warszawie („Biblioteka Nowości”) w przekładzie Heleny Hellerówny,

Towarzysze Odysa, powieść wydana w 1938 r. w Warszawie („Rój”) w przekładzie Heleny Hellerówny.

Monika Rzeczycka

Literatura: Benoit, P., 1921, Atlantyda, Gdańsk; Naliwajek Z., 1981, Wstęp, [w:] Benoit, P., Atlantyda, przeł. K. Bukowski, Warszawa;

Słowa kluczowe: Atlantyda, Benoit, Napiórkowska, powieść ezoteryczna, przekład, film.