Czechówna Józefa

 

Józefa Czechówna, (1833–1911), córka krakowskiego księgarza i drukarza, Józefa Czecha, uznawana – wraz ze starszą siostrą – za wyjątkowo silne medium. Prawdopodobnie uczestniczyła ona w pierwszym zaprotokółowanym polskim eksperymencie, który sprawdzał możliwość wprawienia w ruch stołu bez użycia fizycznej siły.

Eksperyment ten został przeprowadzony 14 kwietnia 1853 r. przez profesorów Emiliana Czyrniańskiego, Stefana Kuczyńskiego i Edwarda Fiericha. Józefa ostatecznie została żoną Czyrniańskiego i po ślubie prawdopodobnie zaniechała udziału w seansach. Jednak w 1853 r. zdolności obu sióstr budziły powszechne zainteresowanie. Między innymi Franciszek Wężyk w liście do Kajetana Koźmiana z 20 kwietnia 1853 r. pisał, że ks. Adam Jakubowski, rektor pijarów w Krakowie, uznał prawdziwość zachodzących w ich obecności zjawisk, ponieważ widział, jak „córki księgarza Czecha wprawiały w ruch stoły, szafy, poduszki i obrazy i jak za dotknięciem ich rączek wszystko się podnosiło, szło, stało i w ruch się wprawiało” (cyt. za: Tomkowicz 1913: 141). Krakowski korespondent „Dziennika Warszawskiego” relacjonował z kolei, iż „obie te wielkiej urody panny, połączywszy ręce swoje, wprawiają w ruch wszystkie najbardziej nawet nieorganiczne przedmioty, jak szkło, papier, metal niezłożony” („Dziennik Warszawski” 1853: 4). Horain natomiast ujawnił, że „Czas” o nich pisał, gdy informował: „W pewnym domu dwie panny obdarzone są ową siłą w takim stopniu, że przedmioty, których kilku ludzi z miejsca ruszyć nie mogą, jak np. kassa żelazna, wprawiają w ruch bezzwłocznie za dotknięciem ręki” (Kronika miejscowa i zagraniczna 1853: 4).

Anna Mikołejko

 

Literatura:  „Dziennik Warszawski”, 1853, nr 108, s. 4; Korespondencya literacka Kajetana Koźmiana z Franciszkiem Wężykiem (18451856), 1913, oprac. Stanisław Tomkowicz, Kraków; Kronika miejscowa i zagraniczna, 1853, „Czas”, nr 90, s. 4.

Słowa kluczowe: medium