Synarchia, (gr. sýn – razem i árchein – panować, rządzić), wieloznaczne pojęcie, stworzone jako antonim do słowa „anarchia”, odnoszące się do pewnego modelu sprawowania rządów opartego na harmonii różnych warstw i grup oraz wymiarów życia społecznego (takich, jak religia, polityka i gospodarka). Termin ten rozumiany w kontekście okultystycznym został stworzony przez francuskiego ezoteryka Alexandre’a Saint-Yves, Markiza d’Alveydre, którego koncepcje wywarły znaczny wpływ na różne nurty ezoteryczne, doktryny polityczne i teorie spisku mistrza duchowego założyciela zakonu martynistów Gerarda Encausse’a (Papus). Saint-Yves d’Alveydre sformułował po raz pierwszy popularną w kręgach konspirologicznych i okultystycznych koncepcję Pustej Ziemi, zakładającej istnienie krainy o nazwie Agartha, która miała być zamieszkiwana przez rasę starożytnych mędrców-Mahatmów, roztaczających opiekę nad ludzkością, kierującą historią zza kulis i kontrolującą potajemnie światowych przywódców za sprawą telepatycznych przekazów. Opisywana koncepcja została opisana w opublikowanej w 1886 r. pracy Misja Indyj w Europie.

Szerokie rzesze polskich czytelników zostały zaznajomione z koncepcją Agarthy za sprawą twórczości literackiej Ferdynanda Ossendowskiego, który opisał tajemniczy ląd w swojej powieści Zwierzęta, ludzie, bogowie, będącej, w opinii Svena Hedina, częściowym plagiatem z Saint-Yves d’Alveydre’a.

W pismach Saint-Yves d’Alveydre’a synarchia jest wizją historiozoficzną i zarazem idealnym ustrojem społecznym mającym u swych podstaw wolę starożytnych mędrców zamieszkujących Agarthę, umożliwiającą właściwe zorganizowanie trzech najważniejszych wymiarów życia społecznego, do których francuski okultysta zaliczał edukację, prawo i gospodarkę. Synarchia wyraża się we współistnieniu dwóch ośrodków decyzyjnych w państwie: autorytetu (odpowiedzialnego za sferę kultury i sprawiedliwości) oraz władzy (w której gestii pozostają sfery administracji, finansów i polityki zagranicznej).

Przemysław Sieradzan

Literatura: Bartyzel J., 2012, Ideopolityczna zagadka synarchizmu, „Ideopolityka”, nr 1, s. 19–36; Kubiatowski J., 1975, Włodzimierz Maziński-Tarło, [w:] Polski słownik biograficzny, Wrocław, s. 301; Roszkowski W., 1983, Synarchiści Polski międzywojennej, „Przegląd Powszechny”, nr 5–6; Tomaszewski P., 2006, Synarchizm w Polsce, [w:] Encyklopedia „białych plam”, Radom, s. 47.

Słowa kluczowe: Agartha, Alexandre Saint-Yves d’Alveydre, synarchizm, konspirologia, mahatmowie