Tomasz Mański, (ur. 29.12.1889 w Radzionkowie – zm. w 21.09.1983 r. w Wiśle) przyszedł na świat w rodzinie Rozalii z domu Tyczka i Józefa Ogiermanów. Jego ojciec był właścicielem księgarni w Radzionkowie, bardzo zaangażowanym w sprawy społeczne i patriotyczne; sam nauczył się grać na fisharmonii i prowadził męski chór „Orfeusz”. Tomasz miał trzy siostry – Katarzynę, Anielę i Marię. Jego jedyny brat, Idzi, został salezjaninem. Obydwaj bracia odziedziczyli muzyczne talenty ojca. Tomasz szybko został znanym organistą i kompozytorem utworów na ten instrument, a także twórcą pieśni religijnych, publikowanych przed wojną. Był też pierwszym nauczycielem muzyki swojego brata, Idziego, salezjanina, uznanego potem za wybitnego nauczyciela i kompozytora polskiej muzyki religijnej (Malinowski 2017).

Ponieważ nazwisko rodowe Ogierman sugerowało pochodzenie niemieckie, władze zaborcze niejednokrotnie proponowały Józefowi zmianę ortografii na zgodną z niemieckim zapisem (Ogerman, Ogermann lub Ogiermann) (Drewniak 2017: 214), on jednak walczył o zachowanie oryginalnego polskiego brzmienia. Właśnie ze względu na te skojarzenia w latach 1920–1930 Tomasz przeprowadził urzędową zmianę, przyjmując nazwisko Mański, które stanowiło polskie rozwinięcie końcówki słowa Ogierman. Posługiwał się jednak często dwoma nazwiskami, czasem rodowe zapisując tylko w formie inicjału (Tomasz O. Mański). Podobnie postąpił jego brat. Warto jeszcze wspomnieć, że Idzi interesował się ziołami i ziołolecznictwem, przygotowywał zielnik tatrzański. Zginął tragicznie w Tatrach w czasie jednej z samotnych wędrówek, w trakcie których poszukiwał rzadkich roślin (Drewniak 2017: 226).

Tomasz Mański brał udział w powstaniu śląskim, a także we francuskim ruchu oporu. Gen. Władysław Sikorski (1881–1943) odznaczył go Krzyżem Walecznych. Ożenił się z Anną z domu Dzierżynogą. Jedna z jego córek, Agata, wyszła za mąż za Stanisława Hadynę (1991–1999). W miejscu wskazanym przez Agnieszkę Pilchową jako szczególnie szczęśliwe Mański wzniósł willę nazwaną „Izyda”. Tam też przeniósł się po zerwaniu z pracami w redakcji „Hejnału” Jan Hadyna, rozpoczynając przygotowania do wydawania „Wiedzy Duchowej”. Tomasz Mański interesował się wieloma kwestiami ezoterycznymi. Szczególnie fascynowała go twórczość Bô Yin Râ (właśc. Joseph Antona Schneiderfrankena). Został nawet członkiem Stowarzyszenia Mistyki Jakuba Böhme (Jokob Böhme Bund).

Po II wojnie światowej kontynuował swoje zainteresowania ezoterycznymi formami chrześcijaństwa, które starał się popularyzować dostrzegając w literaturze ezoterycznej ważne przesłanie duchowości dla Polaków niszczonych komunizmem. Ślad tych pasji w sposób dość enigmatyczny został zaznaczony w notce prasowej, która ukazała się po śmierci Mańskiego, gdzie czytamy m. in.:

Zaopatrywał bezinteresownie polskie biblioteki uniwersyteckie, szczególnie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, w cenne pozycje filozoficznej literatury religijnej. Wśród jego książkowych adresatów znalazło się także cieszyńskie Koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Indyjskiej, z którego członkami łączyły go do końca więzy przyjaźni (JO 1983: 4).

Tajemnicze książki wspomniane w notce, były dziełami Bô Yin Râ, a Mański zainicjował ich przekłady na język polski. Opłacał tłumaczy i redaktorów tłumaczonych tekstów, dbał o przepisanie na maszynie każdej ze spolszczonych książek w kilku egzemplarzach, które oddawał do oprawy u introligatora, a następnie wysyłał je do różnych bibliotek, z nadzieją, że odnajdą je ludzie poszukujący, dla których lektura ta dostarczy wskazówek w ich duchowym rozwoju. Współpracował też z Towarzystwem Przyjaźni Polsko-Indyjskiej. Do późnej starości uprawiał jogę.

Izabela Trzcińska

Literatura: Drewniak Ks. J., 2017, Ks. Idzi Ogierman Mański  SBD (1900–1966) – życie i profesja zakonna, „Pro Musica Sacra”, 15, s. 213–232; (JO), 1983, Tomasz Mański nie żyje, „Głos Ziemi Cieszyńskiej”, nr 41, s. 4; Malinowski Ks., 2017, Ksiądz Idzi Ogierman Mański, salezjanin, muzyk, kompozytor – twórca muzyki religijnej, „Pro Musica Sacra”, 15, s. 29–62.

Słowa kluczowe: Jan Hadyna, Wisła, Bô Yin Râ, joga, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Indyjskiej