Schlaraffia, stowarzyszenie paramasońskie założone w Pradze 10 października 1859 r. w kręgu niemieckojęzycznych artystów i przedstawicieli mieszczaństwa. Nazwa nawiązywała do Schlaraffenland, legendarnego kraju wiecznej szczęśliwości, obżarstwa i próżnowania, gdzie w rzekach zamiast wody płynie mleko i piwo. Cele tego stowarzyszenia zostały jasno sprecyzowane w statucie:

Przez wesołość i nieszkodliwy żart nie tylko miło spędzać czas, ale przede wszystkim wymieniać doświadczenia przez spotkania z kolegami, innymi artystami i przyjaciółmi sztuki. Rozmowy i wykłady na temat polityki i religii są wbrew celom towarzystwa, i dlatego nie są dopuszczane (Scheerer 2007, cyt. za: Bojda 2016: 292).

Schlaraffia jest stowarzyszeniem o charakterze hierarchicznym o rozbudowanej warstwie rytualnej. Wprowadzenie rytuału inicjacyjnego i stopni wtajemniczenia stało się przyczyną postrzegania tej Schlaraffi jako organizacji o charakterze paramasońskim.

Mężczyzna pragnący wstąpić w szeregi członków nazywany jest pielgrzymem (der Pilger), po zapoznaniu i zaakceptowaniu przez członków danego koła (reychu) awansuje na kandydata (der Prüfling), kolejnym etapem jest otrzymanie tytułu giermka (der Knappe), po zdaniu egzaminu zostaje paniczem (der Junker). Ostatnim stopniem w hierarchii jest rycerz (der Ritter). Pasowanie na rycerza odbywa się po wygłoszeniu „wykładu rycerskiego”.

Oprócz spotkań towarzyskich, członkowie Schlaraffii angażowali się także w działalność humanitarną i charytatywną.

Na terenie Polski działało kilka kół Schlarafii: Tschenia w Cieszynie, Bilitia w Bielsku, Katovicia w Katowicach, Cracovia w Krakowie, Leopolis we Lwowie.

Kres działalności Schlarafii w Polsce położył dekret o rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich wydany 22 listopada 1938 r. przez prezydenta Ignacego Mościckiego.

Larysa Michalska

Literatura: Bojda M., 2016, „Świat na opak” dla elit. „Schlaraffia” i inne „Towarzystwa nonsensu”, [w:] „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 46; Brantner M., 2011, „Derer Schlaraffen Lieder”. Entwicklung, Bedeutung und Verwendung des Liedgutes des Vereines Schlaraffi a seit dessen Gründung anhand gewählter Beispiele, Wien; Scheerer H., 2007, Was alle über Schlaraffia wissen sollen, Berno.

Słowa kluczowe: organizacje paramasońskie, masoneria