Towarzystwo Metapsychiczne im. Juliana Ochorowicza we Lwowie zostało założone w 1924 r. przez lwowskiego fotografa i badacza zjawisk parapsychicznych Józefa Świtkowskiego (1876–1942). Formalnej rejestracji dokonano 30 kwietnia tegoż roku. Fundatorami Towarzystwa byli, poza Józefem Świtkowskim, m. in. Stefan Mokrzycki, Wiktor Skibniewski, Emilia Lewicka, Paweł Rehorowski. We władzach Towarzystwa zasiedli: Józef Świtkowski (prezes), Kazimierz Chodkiewicz (zastępca prezesa), Olga Bilińska (sekretarz), Paweł Rehorowski (skarbnik),  Bronisława Prendkówna (zastępca skarbnika). Członkami komisji rewizyjnej byli: Zygmunt Koellner, Emilia Lewicka, Maria Schallerowa i Maria Wańczurowa. Bibliotekę Towarzystwa prowadziła Józefa Świtkowska. Przez cały okres działalności, a więc do 1939 r., siedziba Towarzystwa mieściła się w mieszkaniu Józefa Świtkowskiego, we Lwowie przy ul. Św. Marka 5 (obecnie ul. O. Kobylianskiej). W maju 1928 r. dokonano zmiany nazwy Towarzystwa na Towarzystwo Parapsychiczne im. Juliana Ochorowicza we Lwowie.

Celem działań Towarzystwa było, jak zapisano w statucie: „a) studiowanie i badanie zjawisk, dotyczących przejawów dziś bliżej nieznanych sił przyrody w zakresie: psychologii, fizyki, chemii, biologii i związanych z tymi gałęziami pokrewnych działów wiedzy; b) moralne i materialne popieranie badań i studiów w tym kierunku idących; c) kształcenie jednostek w kierunku usamodzielniania ich w dziedzinie badań naukowych”. Cele te wypełniano poprzez: „1. urządzanie zebrań, zjazdów, konferencji i konkursów naukowych, odczytów, wykładów, wycieczek i innych prawnie dozwolonych przedsięwzięć; 2. zakładanie i prowadzenie: bibliotek fachowych, czytelni naukowych czasopism, pracowni naukowych, kursów; 3. wydawanie książek, czasopisma periodycznego, oraz organizowanie innych w związku z działalnością Towarzystwa stojących wydawnictw; 4. prowadzenie dla swoich członków kursów specjalnych, umożliwiających im rozszerzenie poznanych przez nich działów wiedzy; 5. utrzymywanie kontaktu z podobnymi instytucjami w kraju i zagranicą; 6. organizowanie współdzielni, kas wzajemnej pomocy, funduszów stypendyjnych; umożliwiających materialne popieranie członków na niwie nauki pracujących; 7. zakładanie filji z zachowaniem obowiązujących dzielnicowych praw i przepisów o stowarzyszeniach” (Statut Towarzystwa Parapsychicznego 1924).

Trudno oszacować, ilu członków liczyło Towarzystwo. Jak podano w informatorze Nauka polska. Materiały do spisu instytucyj i towarzystw naukowych w Polsce (1927: 345) w roku 1926 było to 38 osób. Można jednak sądzić, że działalność Towarzystwa cieszyła się sporym zainteresowaniem, a przynajmniej organizowane otwarte wykłady czy pogadanki przyciągały znaczną rzeszę słuchaczy. O działalności Towarzystwa i o zainteresowaniu nią regularnie informowała „Kronika” publikowana na łamach czasopisma „Lotos”. Tam też drukowano roczne sprawozdania z jego aktywności. Na przykład: 

Rok 1934 był w życiu Towarzystwa niesłychanie żywy i urozmaicony. Oprócz członków T-wa, którzy stale uczestniczyli w wieczorach referatowych, przychodziło wielu sympatyków, którzy się potem zgłaszali [się] na członków. Zebrania odbywały się dwa razy w miesiącu, z przerwą wakacyjną. Ogółem odbyło się zebrań 14, referatowych 13 i jeden seans eksperymentalny o ładnych wynikach lewitacji, oraz próby osób sensytywnych (Kronika. Towarzystwo Parapsychiczne... 1935: 25).

Rok 1935, to znowu piękna karta w dziejach pomyślnego rozwoju towarzystwa. Zainteresowanie się wiedzą „okultną” było niesłabnące, a szereg wykładów, wygłoszonych na zebraniach członków, posiadając trwałą wartość naukową, rozświetlał niejedną kwestję dotąd zagmatwaną i sporną. Członkowie towarzystwa gorliwie uczęszczali na prelekcje, biorąc udział w dyskusjach lub opowiadając swoje nadzwyczajne przeżycia (Kronika. Towarzystwo Parapsychiczne... 1936: 31).

Rok 1936 był rokiem poważnej pracy w Tow. Parapsychicznem , które nie szuka wielkiego rozgłosu, jeno rzetelnem opanowaniem swoich zadań stara się utrzymywać referaty i badania na wysokim poziomie. Dzięki niestrudzonej energii prezesa towarzystwa, prof. Józefa Świtkowskiego i p. K. Chodkiewicza, wieczory referatowe i dyskusyjne cieszą się niesłabnącem zainteresowaniem. Odbywały się – jak to się dzieje od szeregu lat – dwa razy w miesiącu, zawsze w piątki, z krótką przerwą wakacyjną. Wieczorów takich odbyło się 20 (Kronika. Towarzystwo Parapsychiczne... 1937: 138).

Organem Towarzystwa było wspomniane pismo „Lotos: miesięcznik poświęcony rozwojowi i kulturze życia wewnętrznego oraz przegląd metapsychiczny” oraz seria wydawnicza „Biblioteka Lotosu”.

Agata Świerzowska

Literatura: Kronika. Towarzystwo Parapsychiczne im. Juljana Ochorowicza we Lwowie, 1935, „Lotos”, r. 2, z. 1, s. 25; Kronika. Towarzystwo Parapsychiczne im. Juljana Ochorowicza we Lwowie,  1936, „Lotos”, r. 3, z. 1, s. 31; Kronika. Towarzystwo Parapsychiczne im. Juljana Ochorowicza we Lwowie, 1937, „Lotos”, r. 4, z. 4, s. 138; Statut Towarzystwa Parapsychicznego, 1924, niepublikowany statut znajduje się [w:] Державний Архів Львівської області, Львів, фoндi110, oпиc 1, cпpaвa 719–21.

Słowa kluczowe: Świtkowski, Chodkiewicz, Ochorowicz, Lwów, parapsychologia