Zoizm według Władimira Elizarowicza Azarowa, swoje poglądy dotyczące zoizmu Władimir Azarow zawarł w czwartej części serii broszur pt. Путь к счастью и успехам в жизни. Уроки самовоспитания и самоусовершенствования (Droga do szczęścia i sukcesów w życiu. Lekcje samowychowania i samodoskonalenia) wydanej w ramach serii wydawniczej „Biblioteki Okultystycznej”. Poprzednie części z tej serii dotyczyły: 1. Hathi-jogi (Хатха-йога), 2. Fakiryzmu (Факиризм) 3. Radża-jogi (Раджа-йога) i nosiły kolejne numery serii „Biblioteki Okultystycznej” (Хатха-йога nr 5, Факиризм nr 6, Раджа-йога nr 7). Azarow definiuje zoizm jako „drogę do szczęścia” i drogę do zjednoczenia z „Miłością Świata” oraz Bóstwem. Zoizm nie jest religią, ale filozofią stojącą ponad wszelkimi religiami. Centralnym pojęciem zoizmu jest „zona” będąca w ezoteryzmie synonimem Prany, Qi, czyli witalnej siły życiowej, energii życia. Zoizm opiera się na założeniu, że zbawienie zależy od samego człowieka, a nie od żadnej innej zewnętrznej siły. Azarow nazywa Jezusa Chrystusa największym zoistą i cytuje jego słowa mówiące o tym, że Królestwo Boże jest wewnątrz każdego człowieka. Zoizm oznacza spokój duszy, zadowolenie i poczucie wewnętrznej harmonii. Omawiając zjawisko zoizmu, Azarow przedstawia podstawowe pojęcia związane z zoizmem: akazę, pranę (zonę) i Bóstwo. Akaza jest substancjalnością świata widzialnego. Azarow podkreśla, że każde ciało po śmierci ulega rozkładowi i zamienia się w Akazę, której ilość we Wszechświecie jest stała. Tym niemniej Akaza jest martwa, dopóki nie wypełnia jej ożywcza siła witalna, którą jogini nazywają „praną”, a zoiści „zoną”. Przyjmuje formę toku elektrycznego, magnetycznego, nerwowego, siły psychicznej, siły myśli i woli. Prana wypełnia każdy atom, a tym samym i każdą formę materii. Podczas gdy Akaza nadaje stworzeniu formę, a Prana – życie, Bóstwo stanowi najwyższą rozumną siłę, która kieruje tym stworzeniem. To Bóstwo jest Prapoczątkiem wszystkiego i jednocześnie źródłem wszelkiego stworzenia, Najwyższym Rozumem. Bóg jest Duszą Przyrody – wypełnia całe stworzenie. Azarow podkreśla, że Bóg nie jest siłą miłosierdzia, ani siłą karającą, jest Prawem Sprawiedliwości. Każda dusza, według Azarowa, jest częścią Bóstwa. W związku z tym, każdy organizm składa się z materii, zony i części Bóstwa (dusza). Przy czym duszę posiada nie tylko człowiek, ale również zwierzęta, rośliny oraz minerały. Stopniowe samodoskonalenie jest naczelnym prawem całego stworzenia. Azarow twierdzi, że indywidualna dusza podlega reinkarnacji, poczynając od najprostszych form stworzenia, ewoluując ku coraz bardziej złożonym, czyli od minerałów i roślin ku człowiekowi, realizując w tym procesie swoją wolę samorozwoju. Jeżeli jednak podczas tego procesu dochodzi do uszkodzenia duszy, próbuje ona zrekonstruować się. Gdy duszy się to nie udaje i organizm ulega zniszczeniu, to dusza opuszcza taki organizm i on umiera. Tym niemniej dusza w pełni może uzyskać samopoznanie i samoświadomość dopiero w człowieku, kiedy następuje proces pełnej jej indywidualizacji. Azarow wyklucza możliwość regresywnego wcielenia duszy człowieka w zwierzę. Natomiast ludzkie ciało Azarow, cytując Ewangelię, porównuje do świątyni Boga, w której mieszka Duch Święty. Dlatego człowiek powinien troszczyć się o swoje ciało, stosując się jednocześnie do zasady – „w zdrowym ciele – zdrowy duch”. Naczelną zasadą zoizmu jest także jedność wszystkich bytów. Jest to dosyć progresywny jak na owe czasy punkt widzenia, mówiący o jedności człowieka z przyrodą i dodatkowo podkreślający boski aspekt przyrody. W ramach refleksji etycznych Azarow wypowiada myśl o tym, że zło polega nie tylko na tym, iż jeden człowiek krzywdzi drugiego, ale także na tym, że sam sobie szkodzi. Złem jest, według Azarowa, już samo zaniechanie samodoskonalenia, ponieważ w ten sposób człowiek zaburza proces ewolucji wszechświata. Aby zilustrować działanie zła w świecie, Azarow wykorzystuje w tym celu metaforę oceanu, w którym każde stworzenie jest niczym kropla i jeżeli jedna kropla zatruwa trucizną ocean, inne krople też zostaną zatrute. Dlatego siłą harmonizującą cały wszechświat i utrzymującą go w jedności jest miłość. Zoizm – to droga Jezusa Chrystusa oraz wielu świętych mędrców, którzy mieli władzę nad życiem i śmiercią. Zoizm opiera się nie tylko na miłości Boga i bliźniego, ale także na zasadzie dzielenia się miłością z całym światem, gdyż tylko w ten sposób człowiek może osiągnąć Królestwo Boże i połączyć się z Duszą Świata i Bóstwem. Podstawą założeń antropologicznych Azarowa jest twierdzenie, że człowiek składa się z trzech elementów: materii, czyli ciała, duszy i zony, czyli ożywiającej siły, która przejawia się w witalności, ruchach, woli i myślach człowieka. Przy czym myśl stanowi najwyższy przejaw zony i, jeżeli jest kierowana przez rozum, zdolna jest do czynienia cudów. Azarow podkreśla przy tym, że zbiór myśli jest rozumem, ale rozum nie jest duszą. Wszyscy ludzie posiadają taką samą duszę (jako część Boskiej Duszy), ale różne rozumy posiadające cechy jednostkowe. Ważnym jest, aby człowiek potrafił podporządkować swój rozum duszy. Samo działanie rozumu przejawia się w trzech sferach – podświadomości, świadomości i nadświadomości. W pierwszym przypadku mówimy o automatycznych reakcjach naszego ciała (chodzenie, zwykłe powtarzające się czynności nie wymagające na nich skupienia myśli); świadome myślenie oznacza udział myśli przy takich operacjach mentalnych jak podejmowanie decyzji, wyobrażanie sobie czegoś. Natomiast nadświadomość obejmuje czynności umysłu, w których nie bierą udziału zmysły, ani rozum (wyklucza bowiem myślenie, rozmyślanie). Jest to obszar rozumu, w którym aktywizuje się intuicja i natchnienie (Ducha Św.). Na tym poziomie rozum wie bez potrzeby rozmyślania. Jak podkreśla Azarow, zdrowie mózgu zależy od uwarunkowań genetycznych, żywienia, stylu życia, pracy, sposobu myślenia itd. Chodzi o to, aby uzdrowić mózg i podporządkować swój rozum działaniu duszy. Tylko wtedy Dusza, jako Boski Początek, będzie mogła poprowadzić człowieka ku szczęściu i mocy. Nadświadomość można osiągnąć poprzez odpowiednie skupienie (koncentrowanie uwagi na jednej myśli). Nadświadomość jest więc jednością duszy (Azarow pisze ten wyraz wielką literą „Duszy”) z rozumem. Pierwszym etapem na tej drodze jest przestrzeganie zasad moralnych. Człowiek powinien cały czas kontrolować swoje myśli, słowa i czyny. Azarow sformułował dziesięć podstawowych zasad zoizmu: 1. czcij Boga („Wyższy Porządek”); człowiek powinien się modlić przynajmniej dwa razy dziennie (rano i wieczorem), przy czym modlitwa z jednej strony powinna być rozmową z Bogiem, a z drugiej strony należy wybrać sobie swoją ulubioną modlitwę, aby ją powtarzać, odmawiając ją w skupieniu; 2. nie krzywdź żadnych istot żywych, gdyż w każdym z nich jest cząstka Boga; ponadto człowiek powinien pamiętać, że wszystko do niego powraca według zasady „co posiejesz – to zbierzesz”; 3. nie oceniaj; nie wolno oceniać postępowania drugiego człowieka, ponieważ nikt nie zna wszystkich motywów jego działania, są one znane jedynie samemu Bogu; 4. wybaczaj przewinienia; należy wybaczać ludziom ich niedoskonałości; bez wybaczenia nie można rozwinąć w sobie miłości do ludzi, a bez tego nie można osiągnąć doskonałości duchowej; 5. nie przywłaszczaj sobie cudzego; Azarow zaznacza, że nawet niesumienne wykonywanie swojej pracy jest formą kradzieży; każdy niezapłacony dług, według słów Azarowa, to kradzież, tak samo, jak wykorzystywanie ludzi także jest formą kradzieży; 6. bądź czysty (niepokalany) w swoich myślach, słowach i czynach; Azarow kojarzy tą zasadę z biblijnym zakazem „nie cudzołóż”, ale i z teoriami joginów na temat energii seksualnej; 7. zawsze i wszędzie mów tylko prawdę; Azarow podkreśla, że nie wolno kłamać, nawet żartując, gdyż tak powtarzane kłamstwo coraz bardziej zakorzenia się w ludzkim umyśle i w końcu, człowiek sam nie zauważy, jak skłamie także w poważnej rozmowie; 8. zachowaj we wszystkim bezwzględny umiar; umiar jest potrzebny zarówno w wymiarze życia fizycznego, materialnego, jak i duchowego; nie tylko w jedzeniu, piciu, ale także w pracy, odpoczynku, w spaniu itd. 9. ciało powinno być czyste; mowa tu o czystości zewnętrznej, jaki wewnętrznej; dla duchowego rozwoju niezbędna jest również troska o ciało, jako narzędzie ducha; 10. bądź zadowolony i spokojny; Azarow podkreśla, że nawet najbardziej przykra sytuacja w życiu przechodzi, dlatego należy się starać podchodzić do wszelkich niepowodzeń i nieszczęść ze spokojem i traktować je jak lekcje życiowe; Azarow zaleca, aby w trudnych sytuacjach, kiedy człowiekowi jest szczególnie trudno, powtarzać sobie często zdanie: „jestem zadowolony/a! wszystko jest dobrze, nic mnie nie zdenerwuje i nie zaniepokoi”; Azarow stanowczo twierdzi, że „klucz do zoizmu – spokój”. Seria ćwiczeń, którą zaprojektował Azarow dla rozwinięcia w człowieku siły „zony” (siły życiowej), bazuje na przestrzeganiu zasad moralnych (zawartych w podanych powyżej dziesięciu punktach) oraz ćwiczeniach oddechowych. Kontrolowanie oddechu jest, według terapeuty, równoznaczne z kontrolowaniem naszej życiowej siły. Ucząc się kierowania swoim oddechem, uczymy się jednocześnie kierowania swoim rozumem i swoim ciałem. Azarow podaje kilka ćwiczeń oddechowych, w których należy przyjąć siedzącą pozycję (najlepiej na krześle, przy otwartym oknie), z wyprostowanym kręgosłupem, wyprostowanymi nogami, na kolanach powinny spoczywać dłonie. Ćwiczenia polegają na zatykaniu lewego nozdrza i kilkakrotnego oddychania prawym, i na odwrót (powtórzyć dwadzieścia razy). Ćwiczenia te należy powtarzać trzy razy dziennie. Następne ćwiczenia dotyczą skupienia uwagi na myśli i mają charakter psychologiczny. Należy znaleźć ciche i spokojne miejsce, gdzie można wykonać takie ćwiczenia. Najpierw należy się pomodlić, wykonać kilka ćwiczeń oddechowych, a następnie napisać na kartce kilka razy zdanie np. „ja – szczęście”, zamknąć oczy i powtarzać to zdanie z myśli. Stopniowo należy sobie wyobrażać siebie szczęśliwym, by w końcu osiągnąć taki stan, w którym myślą i odczuwaniem utożsamiamy się z sama ideą szczęścia. Podczas tej medytacji mogą pojawiać się negatywne myśli poboczne, które należy od razu odrzucać. Takie ćwiczenie dobrze jest powtarzać przynajmniej dwa razy dziennie (rano i wieczorem) przez tydzień. Po tygodniu można przejść do dalszych analogicznych ćwiczeń skupiając się kolejnych myślach: „ja – zdrowie”, „ja – piękno”, „ja – wiedza”, „ja – miłość”, „ja – moc”, „ja – bogactwo”. Po trzech-czterech miesiącach takich ćwiczeń człowiek powinien zauważyć w sobie, jak i w swoim otoczeniu, znaczące zmiany. Stosując się do tych rad, można według Azarowa, zostać doskonałym zoistą. Azarow definiuje takiego zoistę jako człowieka, który potrafi kierować i kontrolować swoją życiową energią oraz przekazując ja innym, uzdrawiać ich. Zoista jest wegetarianinem lub weganinem, jest osobą skromną w każdej dziedzinie swego życia. Nie uznaje on i nie goni za sławą, jest obojętny na pochwały i złośliwości. Nie wie, co to przywiązanie. Najważniejsze są dla niego Dobro i Prawda. W każdym stworzeniu widzi on siebie i Boga. Jego misją jest oświecanie świata i wskazywanie innym drogi do Prawdy. Życie dla niego jest radością. Azarow kończąc swoją instruktarzową broszurę podkreśla, że każdy człowiek powinien wierzyć, że jest w stanie osiągnąć taki stan i zostać prawdziwym zoistą, jeżeli nie w tym, to w wiecznym świecie.

Anna Chudzińska-Parkosadze

Literatura: Азаров В. Е., 1912, Путь к счастью и успехам в жизни. Уроки самовоспитания и самоусовершенствования. Часть 4. „Зоизм”, Варшава.

Słowa kluczowe: Azarow, zoizm, chrześcijaństwo, zdrowie, medytacja, modlitwa