Demiurg, grupa neopogańska o charakterze rasistowskim, skupiona wokół czasopisma o tej samej nazwie.

Czasopismo „Demiurg” wydawane było w Warszawie od kwietnia 1934 r. Ukazały się łącznie trzy numery tego periodyku. Redakcję tworzyli Antoni Piotrowski, Bronisław Miazgowski i Włodzimierz Rostowit (prawdopodobnie pseudonim Włodzimierza Stępniewskiego). Ideą przewodnią, wokół której ogniskowała się twórczość i działalność grupy, był „demiurgizm” (lub „demiurgiczny słowianizm”), rozumiany jako system prawd rozumowych oparty na potędze człowieka.

Choć grupa miała charakter neopogański, jej filozofia nosiła charakter biologiczno-rasowy. Fundamentem światopogądu działaczy skupionych wokół czasopisma była „gleba rasowa”. Do poszczególnych ras członkowie grupy przypisywali określony potencjał twórczy. Kolejnymi poziomami w strukturze opisywanej na łamach czasopisma były język, świadomość jedności oraz tworzenie i reprodukcja wartości kulturowych („tworzeń”).

Na łamach czasopisma propagowano ideę jedności politycznej wszystkich Słowian, opartej na wspólnocie rasowej i kulturowej. Krytyce poddawano religie monoteistyczne – judaizm, chrześcijaństwo i islam, głosząc przekonanie, że każdy naród wyznawać powinien wyłącznie rodzimą religię. Według twórców czasopisma symbolem łączącym wszystkich Słowian powinno stać się pradawne, wspólne im kiedyś pogańskie bóstwo – Swarożyc.

Przemysław Sieradzan

Literatura: „Demiurg”, 1934, marzec; Tomasiewicz J., 2012, Demiurgizm jako przykład neopoganizmu rasowo-nacjonalistycznego, „ex nihilo”, 1(7).

Słowa kluczowe: „Demiurg”, demiurgizm, demiurgiczny słowianizm