Gnostycyzm, gr. nazwa szkół religijno-filozoficznych z II w. p. Chr. o charakterze ezoterycznym. Gnostycyzm był próbą połączenia chrześcijaństwa z antycznemi misterjami. Jego wyznawcy uważali ten świat materjalny i grzeszny za utwór niższego bóstwa, Demiurga czyli budowniczego wszechświata, siebie zaś za tymczasowych niewolników owego Demiurga, mając nadzieję wyzwolenia się z pomocą tej części siły boskiej, która przypadła im w udziale. Dla osiągnięcia wyzwolenia zalecał gnostycyzm absolutną ascezę. Gnostycyzm wykazuje niektóre uderzające podobieństwa do dzisiejszej teozofji.

Źródło: Słownik wiedzy duchowej, oprac. A. Lipowski, [w:] „Hejnał. Miesięcznik poświęcony wiedzy duchowej” 1934, R. 6, Z. 4, s. 127.

* hasło zacytowano bez zmian w stosunku do oryginału.

Słowa kluczowe: „Hejnał”, A. Lipowski, Słownik wiedzy duchowej, teozofia, Demiurg