Aleister Crowley, (właśc. Edward Alexander Crowley), ( ur. 12.10.1875, Royal Leamington Spa, zm. 1.12.1947, Hastings), brytyjski mag i okultysta, alpinista, poeta i mistrz szachowy, twórca synkretycznego systemu i religii Thelemy. Crowley został wychowany w radykalnie religijnym domu – jego ojciec był jednym z przywódców chrześcijańskiej organizacji Braci Plymuckich (Plymouth Brothers). Rodzinnej tradycji Crowley zawdzięczał gruntowną znajomość Biblii, przy czym od wczesnego dzieciństwa jego sympatia była po stronie antybohaterów takich jak Wielka Bestia i Szkarłatna Nierządnica; w późniejszym czasie staną się oni istotnymi postaciami w Crowleyowskim panteonie. W 1896 r., podczas nocy sylwestrowej w Sztokholmie, Crowley przeżył coś, co w żaden sposób nie mieściło się w jego racjonalistycznym obrazie świata i postanowił, że musi to wyjaśnić. Pod wpływem tego zdarzenia Crowley, studiujący wówczas w Trinity College w Cambridge i przygotowujący się do służby dyplomatycznej, rozpoczął poważną i systematyczną lekturę okultystycznych książek. Znalezione tam informacje nie dawały odpowiedzi na najważniejsze nurtujące go pytania. Crowley, zdeterminowany by dostąpić prawdziwego wtajemniczenia, zwrócił się zatem do tajemnych Sił, nazywanych Sekretnymi Władcami rządzącymi światem, z prośbą o pomoc w zrozumieniu misteriów magii. Prośba ta nie spotkała się z bezpośrednią odpowiedzią, Crowley czytał więc i uczył się dalej na własną rękę – po latach wspominał, że to, czego najbardziej mu wówczas brakowało, to mądry, doświadczony i życzliwy nauczyciel, który ukierunkowałby jego desperackie poszukiwania i uchronił w ten sposób od popełnienia wielu błędów. W 1898 r. Crowley został członkiem Hermetycznego Zakonu Złotego Brzasku (The Hermetic Order of the Golden Dawn), przybierając imię Frater Perdurabo („perdurabo” znaczy „wytrwam do końca”). Mimo błyskawicznego awansu na stopniach wtajemniczenia, rozstał się z Zakonem Złotego Brzasku wskutek konfliktu z jego przywódcą, Samuelem Liddellem McGregorem Mathersem. W 1899 r. Crowley kupił położoną nad jeziorem Loch Ness posiadłość Boleskine House, gdzie zamierzał przeprowadzić magiczną operację mającą zapewnić znajomość własnego „wyższego ja” według wskazówek mitycznego maga Abramelina, zawartych w dziele Księga Świętej Magii Abramelina Maga. Operację tę dokończył jednak dopiero w 1906 r., podczas wyprawy do Chin. Crowley zmuszony był (w związku z kłopotami finansowymi) sprzedać Boleskine House w 1911 r. W 1902 r. brał udział w pierwszej europejskiej (nieudanej) wyprawie na K2. W 1904 r., podczas podróży poślubnej do Egiptu, Crowley otrzymał przekaz od istoty duchowej przedstawiającej się jako Aiwass. Przekaz ten opublikowany został jako Księga Prawa (Liber AL vel Legis) i stanowi podstawę religii i filozofii Thelemy.

Okoliczności spisania Księgi Prawa były następujące. W połowie marca 1904 r. pierwsza żona Crowleya, Rose z domu Kelly, siostra malarza Edwarda Kelly’ego, będąc w transie, przekazała Crowleyowi wiadomość, że skontaktować chce się z nim egipski bóg Horus, a istotne informacje znajdują się w muzeum Boulak w Kairze. Rose, poproszona o wskazanie, gdzie dokładnie są obiecane informacje, przemierzyła kilka muzealnych sal, ignorując sławne wizerunki Horusa i zatrzymała się przed stelą – nagrobną tablicą kapłana Mentu o imieniu Ankh-af-na-khonsu (eksponat ten, nazywany Stelą Objawienia, miał w muzealnym katalogu numer 666). Stela przedstawiała, obok wizerunku kapłana i Horusa, tekst pochodzący z egipskiej Księgi Zmarłych. Crowley przetłumaczył go przy pomocy jednego z pracowników muzeum i wygłosił. Efektem było pojawienie się postaci przedstawiającej się imieniem Aiwass (Aiwaz). Tekst Księgi Prawa dyktowany był Crowleyowi przez Aiwassa w samo południe, przez godzinę, przez trzy kolejne dni: 8, 9 i 10 kwietnia 1904 r. Przez następnych pięć lat Crowley, jak sam twierdził, był niepogodzony z treścią Księgi Prawa, nie myślał też o jej publikacji.

W 1905 r. Crowley wziął udział w nieudanej wyprawie na trzeci pod względem wysokości ośmiotysięcznik – Kanczendzongę. Kilku jego towarzyszy zginęło wówczas przysypanych lawiną, a Crowley, skłóciwszy się z nimi bezpośrednio przed tym wydarzeniem, nie wrócił, by pogrzebać ciała, za co został wykluczony z klubu wysokogórskiego. Rok później, podczas wyprawy do Chin, dokończył rozpoczętą w Boleskine House magiczną operację i osiągnął Wiedzę i Konwersację swojego Anioła Stróża. W tym samym roku zmarła jego dwuletnia córka; Crowley dowiedział się o tym dopiero po powrocie do Anglii.

Księga Prawa aż do 1909 r. nie została wydana drukiem. Pewnego dnia, udręczony mnożącymi się problemami, Crowley poprosił w myślach o wyraźną wskazówkę, co ma zrobić z własnym życiem. Po powrocie do domu przez przypadek znalazł tekst Księgi Prawa. Zaakceptował wówczas przesłanie podyktowanego mu w Kairze tekstu i postanowił go opublikować. W tym samym roku uzyskał rozwód i zaczął nowy rozdział życia, inaugurując go kolejną magiczną operacją. Magiczny eksperyment tym razem polegał na wezwaniu Choronzona, demona chaosu, odpowiedzialnego za rozproszenie i bezwład woli. Rytuał ten był częścią magicznego przedsięwzięcia mającego na celu zastosowanie w praktyce enochiańskich zewów spisanych przez szesnastowiecznego maga, Johna Dee. Crowley sprawdził i skrupulatnie zanotował w dziele The Vision and the Voice rezultaty podjętego wyzwania. W magicznych poczynaniach na pustyni w południowym rejonie Algierii pomagał mu poeta Victor Neuberg. Wzywany demon przybył i, jak głoszą zapiski sporządzone przez Neuberga, na jakiś czas zapanował nad ciałem i umysłem Crowleya. Niektórzy twierdzą, że nigdy nie pozbył się wpływu tego demona na swoje życie, jednak w jego mniemaniu operacja była udana, a sam Crowley nadał sobie stopień Mistrza Świątyni, następnie zaś Maga i Ipsissimusa – trzy najwyższe stopnie wtajemniczenia według systemu Zakonu Złotego Brzasku, a także założonego przez Crowleya w 1907 r. Zakonu A:.A:. W tym okresie Crowley przybrał też nowe magiczne imię To Mega Therion: Wielka Bestia. W 1912 r. Crowley został przywódcą okultystycznego Zakonu Ordo Templi Orientis (O.T.O.) w Wielkiej Brytanii, zaś w 1925 r. objął światowe przywództwo tej organizacji. W 1919 r. założył w Cefalũ na Sycylii we Włoszech Opactwo Thelemy, gdzie zgromadził swoich zwolenników i uczniów oraz wprowadzał w życie zalecenia filozofii opartej na Księdze Prawa. Cztery lata później został wydalony z Włoch, przeniósł się do Turyngii, później do Francji (w 1929 r. został z Francji wydalony), następnie do Stanów Zjednoczonych, zaś ostatnie lata życia spędził w Anglii, w Hastings. W ostatnich latach życia stworzył autorską talię Tarota i poświęconą tarotowi Księgę Thotha. Zmarł 1 grudnia 1947 r., a po jego pogrzebie, który odbył się cztery dni później w Brighton, władze miasta wprowadziły ustawę zakazującą publicznego odprawiania podobnych uroczystości i rytuałów – nad urną z prochami Crowleya odczytano Hymn do Pana jego autorstwa i odprawiono napisaną przez niego dla jego Kościoła Gnostycznego (Ecclesia Gnostica Catholica) Mszę Gnostycką, przez przypadkowych świadków określoną jako „czarna”. Prochy najgłośniejszego maga XX w. zostały ponoć rozsypane między Nowym Jorkiem a New Jersey.

Poglądy. Crowley jest twórcą systemu filozoficzno-religijnego znanego pod nazwą Thelema (gr. Θελήμά). System ten można nazwać mistycznym synkretyzmem oraz ezoterycznym eklektyzmem. Crowleyowska propozycja łączy tak odległe systemy filozoficzne i ezoteryczne jak: Zohar i tradycyjna mistyczna kabała, tradycja hermetyzmu, tantra, joga, buddyzm, taoizm, system wtajemniczenia w misteria duszy i wszechświata proponowany w słynnym magicznym Hermetycznym Zakonie Złotego Brzasku (należeli do niego m. in. laureat Nagrody Nobla William Butler Yeats czy Isadora Duncan), tradycja masońska, magiczne dokonania XVI-wiecznego uczonego i maga Johna Dee oraz szeroko rozumiany gnostycyzm. Pobrzmiewają w niej echa filozofii stoików, Platona, neoplatoników i św. Augustyna, Giordano Bruno, Williama Jamesa, Friedricha Nietzschego, Hegla, Bertranda Russella i Maxa Stirnera. Ambicją i celem Crowleya było twórcze połączenie różnych elementów wielu tradycji religijnych, duchowych, filozoficznych i ezoterycznych, tak, by powstała spójna propozycja odnosząca się zarówno do samodoskonalenie się jednostki, jak i przemian społecznych. Przemiany te postrzegane są jako konieczność dziejowa, niemniej jednak jednostka musi mieć w nich swój czynny udział, by dokonało się ich urzeczywistnienie. Pomysł Crowleya jest o tyle ciekawy, że wydaje się być próbą objęcia myślą wszystkiego i rozwiązania każdego problemu. Cechuje go poszanowanie wszystkiego, co mistyczne, ale także głęboki szacunek dla racjonalizmu, metodologii i dorobku nauki (hasło Crowleyowskiego zakonu A:.A:. brzmiało „Celem religia, metodą nauka”), jak również poszanowanie i uczynienie użytku z tradycji antycznej oraz symboliki różnych kultur. Wyznacznikiem i zajmującą plan pierwszy własnością tego systemu jest bezgraniczna wolność myśli (rozumiana w tradycji masońskiej), absolutne poszanowanie indywidualizmu oraz dobra powszechnego, śmiałe i radykalne rozwiązania w sferze problemów społecznych i politycznych oraz idealistyczne zasady próbujące perfekcyjnie dopasować się w szczegółach do praktycznych konieczności życiowych. Jednocześnie środowiska konserwatywne zarzucić mogą ideom Thelemy odrzucenie zasad moralnych i religijnych, odwrócenie wszelkiego porządku (w sensie, jaki miał na myśli Friedrich Nietzsche), promowanie wolności od autorytetów religijnych i świeckich (jedynym wyznacznikiem działania ma być to, co dyktuje Wola i Prawdziwa Natura człowieka) oraz pochwałę wolnej miłości – ma to być wolność od uwarunkowań społecznych związanych z tradycyjnym modelem rodziny. Do tego dodać należy pochwałę dumy i indywidualizmu w miejsce pokory i stadnego życia.

Podstawowym tekstem w systemie Thelemy jest Księga Prawa, podyktowana Crowleyowi w Kairze przez Aiwassa, mieniącego się Ministrem Horusa (a dokładnie: wysłannikiem Hoor-paar-kraat, egipskiego boga milczenia, jednej z postaci Horusa). Dwa pierwsze jej rozdziały, w których – odpowiednio – narratorami są bogini bezkresnej przestrzeni (możliwości) Nuit oraz jej boski małżonek Hadit, nieskończenie mały i nieskończenie skondensowany punkt, mogący symbolizować pierwotne skupienie energii, przedstawiają kosmogonię i mogą być traktowane jako symboliczne wyłożenie zasad, które leżą u podstaw wielu mitów o stworzeniu świata, a współcześnie wydają się być potwierdzane przez nauki szczegółowe. Trzeci rozdział natomiast, w którym do głosu dochodzi Horus, owoc mariażu dwóch powyższych bóstw, zapowiada przerażające wydarzenia „lat czterdziestych” oraz całkowite zniszczenie dotychczasowego porządku świata. Tekst Księgi Prawa ustanawiał Crowleya prorokiem Nowego Eonu, którą to rolę ów zdecydowanie odrzucał przez pierwsze lata po spisaniu tekstu Liber AL vel Legis. W pierwszym rozdziale Księgi Prawa pojawiają się zdania stanowiące osnowę opracowanego w późniejszym czasie przez Crowleya systemu Thelemy:

Każdy mężczyzna i każda kobieta jest gwiazdą. (AL, I: 3)

Czyń co nakazuje ci twoja wola niech stanie się całym Prawem. (AL, I: 40)

Miłość jest tym prawem, miłość poddana woli. (AL, I: 57 )

Prawo jest dla wszystkich. (AL, I: 34)

Słowem Prawa jest θελήμά. (AL, I: 39)

Słowo „thelema” wywodzi się z greki i znaczy „wola”. Pojawiło się ono w XVII w. w dziełach François  Rabelais’a (nawiązujących do prac dominikanina Francesca Colonny i pojawiającej się tam postać Thelemii, uosabiającej wolę bądź pragnienie), gdzie słynne opactwo Thelemy promowało libertyńskie zasady w myśl hasła „Róbcie, co się wam podoba”. Crowley wskazywał również na filozofię św. Augustyna i jego hasło „Kochaj i rób, co chcesz” jako jedno ze źródeł i inspiracji jego systemu. Wartość liczbowa greckiego słowa „thelema” wynosi 93, dokładnie tyle samo, co wartość liczbowa greckiego słowa „agape”, znaczącego „miłość”.

Księga Prawa głosi, że Nuit – nieskończona przestrzeń zawierająca wszystkie możliwości i Hadit – nieskończenie mały punkt, dający impuls do realizacji każdej (którejkolwiek) z tych możliwości, są podstawowymi składnikami uniwersum. Każde zdarzenie zachodzące w (naszym) świecie stanowi realizację jednej z nieskończenie wielu możliwości, urzeczywistnionej w danym momencie za sprawą nieposiadającego przestrzennych wymiarów impulsu (energii). „Nieskończona przestrzeń nazywana jest boginią Nuit, nieskończenie mały i atomowy a jednocześnie wszechobecny punkt nosi nazwę Hadit. Jedno z połączeń tych nieskończoności nazywane jest RA-HOOR-KHUIT (poprawniej HERU-RA-HA, włączając HOOR-PAAR-KRAAT), Jednia, która zawiera i łączy w sobie wszystkie rzeczy.” (A. Crowley, Magija w teorii i praktyce, Rozdział 0.) W ramach tej kosmologii człowiek postrzegany jest, zapewne nie bez wpływu filozofii Leibniza, jako agregat doświadczeń danego typu, nieustannie ewoluujący i podlegający zmianom, których wpływu jest mniej lub bardziej świadomy. Każdy z nas jest integralną częścią wszechświata, zarazem realizując unikalną, własną i niepowtarzalną historię. Teoretycznie każda z tych historii mogłaby być taka sama, bowiem w nieskończonej przestrzeni możliwe jest wszystko, ale z uwagi na jednostkowy i niepowtarzalny charakter impulsów wywołujących realizację konkretnych możliwości (z pominięciem innych), każdy z nas ma własny zapis zrealizowanych i realizujących się możliwości. Jesteśmy jak osobne światy, monady lub gwiazdy stanowiące matryce jednego, niezmiennego, wszechobejmującego i dla wszystkich takiego samego zbioru możliwych sytuacji. Każdy z nas żyje we własnym, osobnym świecie, będącym takim a nie innym układem wyborów (w sensie postulowanych przez mechanikę kwantową sytuacji paralelnych, z których jedne są aktualne, a inne jedynie możliwe), ale ten osobny świat jest częścią jednego uniwersum zawierającego wszystkie możliwości. Każdy z nas – każda z „gwiazd”, którymi jesteśmy – porusza się po swojej własnej orbicie, wyznaczonej przez właściwości pozycji, w której się znajduje, dążenie do wzrostu oraz przeszłe doświadczenia. Teoretycznie wszystkie zdarzenia są jednakowo dopuszczalne – a każde z nich w dalszej perspektywie konieczne – praktycznie natomiast tylko jedno z nich staje się aktualne dla danej osoby w danym momencie. Naszym zadaniem jest stanie się świadomym tego procesu i postrzeganie go jako wolny wybór determinowany (sic!) przez naszą własną prawdziwą naturę/wolę. Każdy czyn rozumiany jest jako nie tylko akt woli, ale także miłości, w sensie stawania się jednym z wybranym aspektem Nuit (realizowania tej a nie innej możliwości). Każdy taki akt musi być „poddany woli” w tym sensie, że ma być świadomie wybrany jako spełnienie tego, co nakazuje nasza wola/prawdziwa natura, nie zaś narzucany przez jakiekolwiek zewnętrzne czynniki. W historii świata, rozumianej jako zbiór jednostkowych historii, wyróżnić można według Crowleya trzy epoki: Izydy – Matki, Ozyrysa – Ojca oraz Horusa – Dziecka. Paradoksalnie, dojrzałość jednostki, jak i całych społeczeństw, kształtuje się dopiero w tej trzeciej epoce, z definicji będącej powrotem do dziecięctwa. W egipskiej mitologii Horus jest synem Izydy, bogini będącej symbolem Wielkiej Matki, i Ozyrysa, zwanego też Umierającym Bogiem. Według legendy Ozyrys zostaje zamordowany przez swego zazdrosnego brata Seta, a jego rozczłonkowane ciało rozrzucone. Horus powstaje przeciwko Setowi i zajmuje tron i miejsce swego ojca. W thelemicznej egzegezie Horus reprezentuje początek nowego porządku i zupełnie odmiennego postrzegania rzeczywistości. Set symbolizuje cierpienie i chaos poprzedzający związane z wprowadzeniem tego porządku konieczne przemiany. Izyda i Ozyrys zaś reprezentują – odpowiednio – epokę Matriarchatu oraz panujący do dziś (choć być może w schyłkowej formie) Patriarchat. Epoka Horusa – Dziecka – stanowi połączenie obu wcześniejszych epok i właściwego dla nich postrzegania zdarzeń i rzeczy. Jest połączeniem i zarazem twórczym wyjściem ponad, czy też poza, dawne przestarzałe schematy myślenia. Ma łączyć w sobie przeciwieństwa: punkt widzenia właściwy kobiecie i mężczyźnie, twórczą niedookreśloność i racjonalną dyscyplinę, funkcje prawej i lewej półkuli mózgowej. Polega również na dostrzeżeniu faktu, że społeczeństwa składają się z jednostek i od ich indywidualnego rozwoju zależą losy większych konfiguracji społecznych, z państwami włącznie. Zadaniem każdego z nas jest więc przede wszystkim rozwój osobisty i poszukiwanie własnego zdania na dany temat (czyli tego, co dyktuje nam nasza prawdziwa natura/wola), nie ślepe powtarzanie utartych sloganów i schematów. Zdrowe społeczeństwo składa się ze zdrowych (duchowo) ludzi, a takim człowiekiem stać się można jedynie po włożeniu pewnego trudu w dowiedzenie się, kim tak naprawdę się jest i czego tak naprawdę się chce. Ustanowienie Prawa Thelemy jest według Crowleya jedynym sposobem, by ochronić indywidualną wolność (działania i myślenia) i zapewnić przyszłość ludzkiemu gatunkowi. W myśl jego propozycji, absolutną zasadą prawa, państwa i jednostkowego rozwoju powinna stać się absolutna wolność indywidualnej woli każdego człowieka. Urzeczywistnienie tego ideału wydaje się dość trudnym, żmudnym i pracochłonnym zadaniem, przede wszystkim dlatego, że wymaga od każdego z osobna ogromnego i osobistego zaangażowania – we własny rozwój. W pierwszym rozdziale Księgi Prawa pojawia się tajemniczo brzmiące zdanie:

Khabs jest w Khu, a nie Khu w Khabs. (AL, I: 8)

Znaczeniem słowa „khabs” jest L.U.X., światło, a także Gwiazda. „Khu” to człowiek, a ściślej jego „ziemski wehikuł”, czyli fizyczne ciało i psychika/umysł. Powyższe zdanie interpretować można zatem w bardzo prosty sposób: źródło poznania (i jego cel) jest w nas samych. W Komentarzach do Księgi Prawa Crowley pisał:

Nie powinniśmy uznawać się za nikczemne istoty poza którymi znajduje się sfera Światła lub „Boga”. Nasze umysły i ciała spowijają wewnętrzne Światło. Niewtajemniczony jest niczym „Ciemna Gwiazda”, a jego Wielkie Dzieło polega na sprawieniu, aby jego powłoki stały się przeźroczyste w procesie „oczyszczenia”. Przy czym to „oczyszczanie” jest tak naprawdę „dążeniem do prostoty”. Nie chodzi o to, że nasz powłoka jest nieczysta, tylko że złożoność jej fałd nie przepuszcza światła. Celem wielkiego Dzieła jest zatem rozwiązanie wszelkich kompleksów. Wszystko jest samo w sobie doskonałe, „zło” pojawia się w momencie, gdy rzeczy ulegają zagmatwaniu. Ta „gwiazda”, czyli „najgłębsze światło” jest odwieczną, indywidualną istotą. Khu jest magicznym strojem, w który się przyobleka, „formą” dla bezforemnego, dzięki której może doświadczać poprzez samo-świadomość. […] To Khu jest pierwszą powłoką, o wiele subtelniejszą od umysłu i ciała, i o wiele bardziej prawdziwą, podczas gdy jej symboliczny kształt zależy od natury jej gwiazdy.

Społeczno-polityczne poglądy Crowleya najlepiej podsumowują jego własne słowa:

1. Człowiek ma prawo żyć podług własnej woli –

żyć w sposób, w jaki chce:

pracować tak, jak tego chce:

bawić się w sposób, w jaki chce:

odpoczywać tak jak chce:

i umrzeć wtedy, gdy tego chce i w sposób, w jaki chce.

2. Człowiek ma prawo, by jeść podług własnej woli:

pić to, co chce:

mieszkać tam, gdzie chce:

poruszać się tam gdzie chce po całej Ziemi.

3.  Człowiek ma prawo, by myśleć w zgodzie z własną wolą:

mówić to, co chce:

pisać to, co chce:

rysować, malować, rzeźbić, modelować i budować, co chce:

ubierać się tak, jak tego chce.

4. Człowiek ma prawo, by kochać podług własnej woli:- 

[tego, kogo chce, jak chce i kiedy chce]

                                               (A. Crowley, Liber LXXVII Oz)

W przedmowie do ostatniego przygotowanego przez siebie wydania Księgi Prawa (ukazało się ono dziewięć miesięcy przed wybuchem II wojny światowej), Crowley pisał:

Zagraża nam dziś niebezpieczeństwo większe niż kiedykolwiek dotąd w historii ludzkości. Indywidualizm jest coraz bardziej ograniczany na coraz więcej sposobów. Myślimy w terminach stada. Na wojnie nie giną już tylko żołnierze; wojna zabija wszystkich bez wyjątku. Każde nowe demokratyczne i autorytarne rządy są w istocie komunistyczne. Nieustannie mamy do czynienia z ograniczeniem. Jesteśmy traktowani jak niemądre dzieci. […] Nie ufa się nam, że poradzimy sobie odwołując się do własnej woli. Faszyzm przypomina komunizm i jest nieuczciwy w tym, co oferuje. Dyktatura nakłada ograniczenia na sztukę, literaturę, teatr, muzykę, wiadomości, które nie są zgodne z jedynie słusznym obrazem świata; niemniej jednak świat może przetrwać jedynie w świetle geniuszu. […] Ustanowienie Prawa Thelemy jest jedynym sposobem obrony indywidualnej wolności i zapewnienia rasie ludzkiej przetrwania. […] Absolutnym prawem państwowym powinna być absolutna wolność każdej indywidualnej woli.

Spośród najważniejszych (obok Liber AL vel Legis) dzieł Crowleya wymienić należy Święte Księgi Thelemy, Księgę Kłamstw, Liber 777 – słownik terminów magicznych, oraz poświęconą tarotowi Księgę Thota.

Magiczny system Zakonu A:.A:. – Cel Religii, Metoda Nauki. W 1907 r. Crowley wspólnie z chemikiem i okultystą, Cecilem Jonesem, założył magiczny Zakon o nazwie A:.A:. Nazwa ta najczęściej interpretowana jest jako Argentum Astrum (Srebrna Gwiazda, utożsamiana z Sothis albo Syriuszem), Argon Aster (znaczenie to samo; nazwa grecka jest bardziej „przydatna” z kabalistycznego punktu widzenia), rzadziej jako Arcanum Arcanorum. Crowley twierdził, że A:.A:. to odwieczny Zakon, którego prawdziwa nazwa jest znana jedynie Najwyżej Wtajemniczonym, należącym do wewnętrznego (trzeciego) kręgu Zakonu.

Struktura Zakonu jest następująca. Na najniższym stopniu, będącym poza którymkolwiek z kręgów, jest tak zwany Probant, czyli ktoś, kto dopiero aspiruje do tego, by zostać przyjętym do pierwszego, zewnętrznego, kręgu Zakonu. Jeśli roczny okres próby przebiegnie pomyślnie, Probant staje się Neofitą (1°=10^€), następnie, po wykonaniu zaleconej pracy (nad samym sobą) i zdaniu ściśle określonych egzaminów osiąga stopnie odpowiednio: Zelatora (2°=9^€), Praktyka (3°=8^€) i Filozofa (4°=7^€) – liczby w nawiasach oznaczają przewagę komponentu związanego z materialnością czy też ziemskimi aspektami życia (druga cyfra) nad aspektami duchowymi (pierwsza cyfra); w przypadku wyższych stopni wtajemniczenia przeważają rzecz jasna aspekty duchowe. Cztery pierwsze stopnie stanowią tak zwany Pierwszy Zakon, nazywanym też Zakonem Zewnętrznym bądź Zakonem Złotego Brzasku. Kolejnym stopniem, będącym tak jak w przypadku Probanta poza zakonną hierarchią, jest Dominus Liminis. Stopień ten stanowi przejście pomiędzy Zakonem Złotego Brzasku a Zakonem Różokrzyża, będącym pierwszym Zakonem Wewnętrznym A:.A:. Zakon Różokrzyża zawiera trzy (a w praktyce cztery) stopnie wtajemniczenia: Adeptus Minor (Zewnętrzny i Wewnętrzny; 5°=6^€), Adeptus Major (6°=5^€) i Adeptus Exemptus – Adept Wyzwolony (7°=4^€). Trzeci, najwyższy, krąg Zakonu A:.A:., znany jako Zakon Srebrnej Gwiazdy (Silver Star), zarezerwowany jest dla istot duchowych o bardzo wysokim stopniu rozwoju – powiada się, że ktoś, kto osiągnie za życia tak wysoki stopień wtajemniczenia, używa własnego ludzkiego, materialnego ciała jedynie jako pewnego rodzaju wehikułu i narzędzia pozwalającego na komunikowanie się z ludźmi i w zasadzie osiąga to, co ludzie nazywają nieśmiertelnością (choć w dość specyficznym znaczeniu – cielesne „wehikuły” wysoko wtajemniczonych członków Zakonu Srebrnej Gwiazdy umierają jak większość biologicznych istot w materialnym świecie). Stopnie najwyższego Zakonu Wewnętrznego (Zakonu Srebrnej Gwiazdy) to: Magister Templi - Mistrz Świątyni (8°=3^€), Magus – Mag (9°=2^€) oraz Ipsissimus (10°=1^€).

Stopnie wtajemniczenia w systemie A:.A:. odpowiadają tak zwanym sefirom na kabalistycznym drzewie życia:

Neofita (1°=10^€) – sefirze Malkut, będącej odpowiednikiem materialnego świata, w którym zachodzą procesy akcja – reakcja,

Zelator (2°=9^€) – sefirze Jesod, lunarnej sferze wpływów astralnych,

Practicus (3°=8^€) – merkurialnej sefirze Hod,

Philosophus (4°=7^€) – sefirze Netzach związanej z Wenus,

Adeptus Minor (5°=6^€) – solarnej sefirze Tiferet,

Adeptus Major (6°=5^€) – sefirze Gebura związanej z Marsem,

Adeptus Exemptus (7°=4^€) – sefirze Chesed związanej z Jupiterem,

Magister Templi (8°=3^€) – sefirze Bina, zwanej też Rozumieniem, która związana jest z Saturnem,

Magus (9°=2^€) – sefirze Chokma, znanej jako Mądrość,

Ipsissimus (10°=1^€) – najwyższej sefirze Keter.

Pomiędzy poszczególnymi sefirami przebiegają „ścieżki” o numerach od 32 do 11. Każdej ze ścieżek przyporządkowana jest litera hebrajskiego alfabetu oraz ściśle określona charakterystyka. W praktyce kabalistyczne drzewo życia może być traktowane jako mapa, plan albo schemat wewnętrznych doświadczeń, który każdy aspirant, a później adept, wypełnia niepowtarzalną treścią własnego doświadczenia. Schemat jest dla wszystkich taki sam, ale sposób, w jaki aspirujący do wtajemniczenia posługuje się nim oraz to, czego doświadcza po drodze (mapa to nie terytorium), są w każdym z przypadków inne.

Crowley i Jones doprecyzowali system kolejnych stopni wtajemniczenia A:.A:. w najdrobniejszych szczegółach. Każdy stopień ma ściśle przypisane zadanie/zadania do wykonania oraz lektury i zestaw ćwiczeń, które mają ułatwić postępy oraz umożliwić obiektywne ich sprawdzenie. I tak, zadaniem Probanta jest „uzyskanie naukowej wiedzy o naturze własnego istnienia i siłach z nim związanych”, Neofita uczy się „kontrolować naturę i siły własnego istnienia”, główną pracą Zelatora jest zgłębienie tajników Asany i Pranayamy (w teorii, a przede wszystkim praktyce) oraz rozpoczęcie studiów nad formułą Różokrzyża, co ma zapewnić mu „osiągnięcie kontroli nad podstawami własnego istnienia”. Od Praktyka oczekuje się, iż zakończy trening intelektualny, a w szczególności studia nad Kabałą (rozumianą jako skomplikowany matematyczny system stanowiący mapę doświadczeń duchowych i mistycznych – opanowanie tej mapy w najdrobniejszych szczegółach pozwoli aspirantowi właściwie interpretować kolejne doświadczenia) oraz „uzyska kontrolę nad niezdecydowaniem/rozchwianiem własnej natury”, czyli będzie w stanie kontrolować własny umysł i zachować pojedynczy cel w myśli, słowie i działaniu. Filozof ma za zadanie ukończyć trening moralny, czyli być w stanie przekroczyć własne upodobania i niechęci po to, by zyskać szerszy, bezosobowy ogląd spraw. Dominus Luminis musi nauczyć się kontrolować własne aspiracje. Od adeptów wyższych (wewnętrznych) kręgów oczekuje się odpowiednio: Adeptus Minor powinien osiągnąć Wiedzę i Konwersację Świętego Anioła Stróża (czyli, jak mówią od niepamiętnych czasów mądre teksty: poznać samego siebie/dowiedzieć się, kim naprawdę jest), Adeptus Minor musi nauczyć się polegać na samym sobie oraz we właściwy sposób używać magicznej mocy tak, by wspierać autorytet adeptów wyższych stopni, przede wszystkim Adepta Wyzwolonego (Adeptus Exemptus), którego z kolei zadaniem jest przygotowanie i ogłoszenie tezy prezentującej jego wiedzę w celu zapewnienia światu postępu. Ogłoszenie takiej tezy nie jest równoznaczne z przejściem na kolejny stopień wtajemniczenia. Przejście między stopniami 7°=4^€ (Adeptus Exemptus) a 8°=3^€ (Magister Templi) wydaje się najtrudniejsze i tylko nielicznym udaje się pokonać drogę prowadzącą do związanej z Saturnem sfery Bina. Droga ta nazywana jest „przekroczeniem Otchłani”, czyli mówiąc w języku kabalistycznym, przejściem przez iluzoryczną sferę Daat (Wiedza). Nazwa Daat kojarzy się nieodparcie z angielskim słowem death (śmierć). Skojarzenie to nie jest jedynie powierzchowne. Adept decydujący się wkroczyć do otchłani sefiry Daat (innej drogi do stopnia Mistrza Świątyni nie ma), oddaje (zgodnie z symbolicznym opisem Crowleya) każdą kroplę swojej krwi, czyli wszystko, co do tej pory posiadał; pozbywa się nie tyle powiązań materialnych, ale - co nie do wyobrażenia dla większości ludzi – przede wszystkim własnego ja (ego). Jeśli pomyślnie przejdzie wszystkie testy i próby Otchłani oraz pokona czającego się w niej Choronzona – demona inercji i pułapki rozumowego rozważania problemów – w sefirze Bina pojawi się jako ktoś całkowicie wolny od ludzkich ograniczeń i powiązań, nieposiadający osobowości (w sensie psychologicznym), a jedynie znajomość własnego „prawdziwego ja”, dysponujący pełnym i wolnym od rozumowych sprzeczności oraz zmysłowych złudzeń rozumieniem (choć lepiej byłoby napisać: pojmowaniem) świata.

Ze stopniem Mistrza Świątyni związana jest jeszcze jedna pułapka. W systemie Zakonu A:.A:. pojawia się stwierdzenie, że każdy, nawet pozostający na najniższych stopniach Zakonu Zewnętrznego, może przyjąć przysięgę właściwą dla stopnia 8°=3^€ i ogłosić się Mistrzem Świątyni. Przysięga ta dokładnie precyzuje obowiązki z tym stopniem związane, a także konsekwencje ich niedopełnienia. Tu właśnie tkwi pułapka: wyzwanie kusi, niesprostanie mu skutkować ma usunięciem śmiałka na martwy tor duchowego rozwoju. Dwa najwyższe stopnie w systemie A:.A:. to Mag i Ipsissimus. Mag zdobywa Mądrość (związaną z sefirą Chokma, w odróżnieniu od Wiedzy Daat i Rozumienia sefiry Bina), Ipsissimus zaś jest wolny od wszelkich ograniczeń i konieczności. Można przedstawić trzy najwyższe stopnie A:.A:. także w sposób „epistemologiczny”: Mistrz Świątyni niszczy (w sobie) iluzje „zwykłego” (opartego na świadectwie zmysłów i rozumie) poznania, postrzega opozycyjne wobec siebie idee, jego percepcja i rozumienie przewyższa sprzeczności zawarte w rozumowych ideach, ale zachowuje milczenie. Mag przemienia je na powrót w słowo, dając rozumowi dostęp do tego, co wszelkie rozumowe poznanie przewyższa, co oczywiście wiąże się z niebezpieczeństwem, że jego słowa nie zostaną właściwie zrozumiane. Ipsissimus „wie Nic” (czyli Wszystko) i pozostaje doskonale obojętny na cokolwiek (czyli niezdeterminowany ograniczeniami i koniecznością). Crowley i Jones podali ścisły „przepis” na kontrolowane przebycie przez chętnego drogi wtajemniczenia, praktykowanej i znanej od dawien dawna, choć nie w tak precyzyjnie i „naukowo” opracowanej formie, oraz oczywiście pojawiającej się w różnych tekstach pod wieloma innymi nazwami. Ich zasługa polegała przede wszystkim na uporządkowaniu kolejnych etapów, daniu przejrzystej „mapy” oraz zaproponowaniu języka umożliwiającego komunikację pomiędzy aspirantami oraz (quasi)obiektywną ocenę postępów w pracy (nad samym sobą) każdego z nich. Metoda była zatem naukowa, cel zaś pozostawał taki sam jak we wszystkich znanych misteriach wtajemniczenia – poznanie Prawdy o sobie (to przede wszystkim) i świecie (nawet jeśli ta prawda miałaby mówić, że nie ma czegoś takiego jak jedna Prawda o (jednym) świecie). W tym sensie system zaproponowany przez Crowleya był prekursorski (jeśli chodzi o metodę) oraz stanowił syntezę tajemnych nauk przekazywanych w różnych bractwach i szkołach ezoterycznych. To dlatego (między innymi) Crowley twierdził, ze Zakon A:.A:. istnieje poza wszelkimi instytucjonalnymi i „ziemskimi” uwarunkowaniami. (Crowley zaznaczał, że nie trzeba być „oficjalnym” członkiem jego Zakonu, żeby spełniać warunki nałożone na poszczególne stopnie wtajemniczenia i zasługiwać na związane z nimi miana. Uważał na przykład, że pierwszym znanym Filozofem (4°=7^€) był Pitagoras, zaś Berkeley i Newton kwalifikowali się jego zdaniem na stopień Adepta Wyzwolonego.)

Renata Wieczorek

Literatura: 1) pisma Crowleya przetłumaczone na język polski (chronologicznie, według roku wydania): Crowley A., 1993, Księga jogi i magii, Wydawnictwo Pegaz, Warszawa; Crowley A., 1997, Teoria i praktyka jogi, Wydawnictwo Pegaz, Warszawa; Crowley A., 1999, Goecja, Wydawnictwo FOX, Wrocław; Crowley A., 2000, Księgi Bestii, Wydawnictwo FOX, Wrocław; Crowley A., 2000, Magija w teorii i praktyce, Wydawnictwo EJB, Kraków; Crowley A., 2001, Krótkie eseje o prawdzie, Wydawnictwo Kultura; Crowley A., 2003, Akeldama, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdańsk; Crowley A., 2003, Atlantyda: Zaginiony kontynent, Wydawnictwo Okultura, Warszawa; Crowley A., 2003, Hymn do Pana, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdańsk; Crowley A., 2004, Księga Prawa (Liber AL vel Legis), Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; Crowley A., 2004, Leah Doskonała, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdańsk; Crowley A., 2006, Serce Mistrza, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdańsk; Crowley A., 2007, Ostatni rytuał, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdańsk; Crowley A., 2007, Tao te Cing, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdańsk; Crowley A., 2008, Bafomet XI. Czym jest wolna masoneria?, Wydawnictwo Academia Masonica, Gdańsk; Crowley A., 2008, Księga kłamstw, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdańsk; Crowley A., 2009, Święte Księgi Thelemy, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; Crowley A., 2010, AHA!, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; Crowley A., 2011, Inwokacja Horusa, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; Crowley A., 2011, Rosa Mundi i inne poematy miłosne, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; Crowley A., 2011, Wizja i głos z komentarzami, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; Crowley A., 2012, Ekwinokcjum Bogów, Wydawnictwo O.T.O./ Wydawnictwo Lashtal Press; Crowley A., 2012, Khing Kang King, Wydawnictwo Lashtal Press, Gydnia-Londyn; Crowley A., Neuburg V., 2014, Działania Paryskie, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; Crowley A., 2014, Eliksir życia: nasz magiczny lek, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia; Crowley A., 2016, Księga Thota, Wydawnictwo Lashtal Press, Gdynia-Londyn; 2) ważniejsze dzieła Crowleya niewydane w języku polskim: Crowley A., Confessions. (Autobiografia, a właściwie Autohagiografia); Crowley A., Liber 777. (Słownik terminów magicznych); Crowley A., Moonchild. (Powieść); Crowley A., White Stains. (Poematy).

Słowa kluczowe: Crowley, Księga Prawa, Hermetyczny Zakon Złotego Brzasku, Zakon Srebrnej Gwiazdy (A:.A:.), Ordo Templi Orientis