Andriej Bieły, właśc. Borys Bugajew (Андрей Белый, наст. Борис Бугаев), (1880–1934), poeta, pisarz, myśliciel, jedna z czołowych postaci rosyjskiego modernizmu. Syn wybitnego profesora matematyki Nikołaja Bugajewa. Przyszły teoretyk symbolizmu dorastał w intelektualnej i artystycznej atmosferze ówczesnej Moskwy. Był zaprzyjaźniony z rodziną filozofa Włodzimierza Sołowjowa, prace tego oryginalnego myśliciela religijnego znacząco wpłynęły na twórczość literacką Andrieja Biełego. Sołowjowowska sofiologia była też jednym z powodów, który doprowadził pisarza do zainteresowania się antropozofią Rudolfa Steinera. W roku 1912 wraz z pierwszą żoną Asią Turgieniewą po raz pierwszy słuchał wykładu Steinera w Kolnie. Oboje bardzo szybko podjęli decyzję o wstąpieniu do Towarzystwa Antropozoficznego. Podróżowali po Europie, słuchając lekcji austriackiego okultysty (w sumie brali udział w ponad 400 wykładach), a w marcu 1914 r. przyjechali do Dornach, aby uczestniczyć w budowie centrum antropozoficznego Goetheanum. Dziennik intymny pisarza (po raz pierwszy opublikowany w 1992 r. przez J. Malmstada), opisujący okres pobytu w Dornach 1914–1916, jest bezcennym materiałem dla badań nie tylko nad historią rosyjskiego ruchu antropozoficznego, ale i nad historią polskiej antropozofii. W tym okresie powstały również ważne dzieła literackie i teoretyczne, wykorzystujące idee antropozoficzne – powieść Kocio Letajew (Котик Летаев) i rozważania filozoficzne Rudolf Steiner i Goethe w światopoglądzie współczesności (Рудольф Штейнер и Гете в мировоззрении современности). W sierpniu 1916 r. Bieły powrócił do Rosji. Asia Turgieniewa została w Dornach, gdzie aktywnie pracowała nad rozwijającą się wówczas nową sztuką ruchu – eurytmią. Dopiero w 1921 r. pisarzowi udało się wyjechać do Berlina, gdzie doszło do dwóch katastrofalnych wydarzeń: rozejścia się z żoną i kłótni ze Steinerem. Dwie silne i wyjątkowe osobowości Biełego i Steinera pogodziła Klaudia Wasiljewa (Клавдия Васильева, 1886–1970) – antropozofka, przyszła żona pisarza. To właśnie z nią Bieły aktywnie uczestniczył w półlegalnym, a potem nielegalnym życiu rosyjskich antropozofów, wygłaszając wykłady, pracując literacko i prowadząc koła antropozoficzne.

Diana Oboleńska

Literatura: Andrey Bely spirit of symbolism, 1987, ed. by J. Malmstad, New York; Biernat E., 2006, Symboliści rosyjscy i Rudolf Steiner, [w:] Światło i ciemność. Motywy ezoteryczne w kulturze rosyjskiej początku XX wieku, pod red. E. Biernat, M. Rzeczyckiej, t. II, Gdańsk; bdn-steiner.ru; Oboleńska D., 2009, Путь к посвящению. Антропософские мотивы в романах Андрея Белого, Gdańsk; Белый А., 1992, Материал к биографии (интимный), [в:] Д. Мальмстад, Андрей Белый и антропософия, [в:] Минувшее, № 6, 8, 9; Бугаева К., 2000, Воспоминания об Андрее Белом, [в:] Две любви, две судьбы. Воспоминания о Блоке и Белом, под ред. В. Нехотина, Москва; Гурвич Ев., 2004, Владимир Соловьев и Рудольф Штейнер, [в:] PRO ET CONTRA. Энциклопедия русского самосознания, электронная версия; Жемчужникова М., 1992, Воспоминания о Московском Антропософском обществе (1917–23 гг.), [в:] Минувшее, Москва, № 6; Малмстад Д., 1994, Андрей Белый в поисках Рудольфа Штейнера. (Письма А. Белого А. Д. Бугаевой и М. К. Морозовой), [в:] „Новое литературное обозрение”, № 9.

Słowa kluczowe: antropozofia, Goetheanum, Towarzystwo Antropozoficzne, modernizm