Maria Jaworska, (ur. 8.03.1885 r. w Wiedniu – zm. w 5.02.1957 we Lwowie, pochowana na cmentarzu Łyczakowskim), pedagog, działaczka społeczna, rzeczniczka równouprawnienia kobiet, posłanka na Sejm II RP I i III kadencji z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem z okręgu lwowskiego (1928–1935); przewodnicząca oddziału lwowskiego Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet i wiceprzewodnicząca Zarządu Głównego tej organizacji. W sejmie zajmowała się „sprawami szkolnymi i kulturą duchową” (Nasze nowe posłanki 1931: 5). Była członkiem komisji budżetowej oświaty, pracowała w komisjach opieki społecznej i inwalidzkiej (Smogorzewska 1998: 315). Odznaczona Medalem Niepodległości (1933), Złotym Krzyżem Zasługi (1935), Złotym Wawrzynem Akademickim (1935). W 1938 r. wnioskowano o przyznanie jej Krzyża Niepodległości (Smogorzewska 1998: 314–315). 

Jaworska była aktywną antropozofką, należała do Lwowskiego Koła Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego (Michael Zweiges). Kartę nr 81 otrzymała w maju 1926 r. Posiadała także kartę niebieską pierwszej klasy Wyższej Szkoły Wiedzy Duchowej, którą otrzymała w 1928 r. W dokumentach Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego przy jej nazwisku widnieje adres: Lwów, Krasińskiego 1. Na międzynarodowym zjeździe antropozoficznym organizowanym przez Polskie Towarzystwo Antropozoficzne, który odbył się w Warszawie w dniach 23–26 października 1929 r. w auli Warszawskiego Towarzystwa Naukowego przy ul. Śniadeckich 8, Jaworska wygłosiła wykład na temat szkolnictwa w Polsce. Na uroczystym wieczorze pamięci Luny Drexler, zmarłej 5.11.1933 r., wybitnej polskiej rzeźbiarki i malarki oraz przewodniczącej Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, Jaworska wygłosiła mowę o niej (Wiórkiewicz 2013: 332) i najprawdopodobniej deklamowała medytacje Rudolfa Steinera.  

Jaworska studiowała polonistykę i historię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1926 r. otrzymała dyplom nauczyciela szkół średnich. W latach 1904–1914 prowadziła tajne grupy samokształceniowe dla dziewcząt. Od 1905 r. pracowała w szkołach prywatnych, w latach 1911–1918 w państwowym Seminarium Nauczycielskim we Lwowie, od 1921 r. w Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego, w latach 1923–26 nauczała w państwowym Seminarium Nauczycielskim im. Sz. Konarskiego, w latach 1926–28 była dyrektorką Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. A. Asnyka. W latach 1935–39 pracowała jako wizytatorka szkół okręgu lwowskiego. Po 1945 r. pozostała we Lwowie, gdzie pracowała w kołach polonijnych, m. in. ucząc dzieci języka polskiego, także w sowieckich szkołach z polskim językiem wykładowym (Smogorzewska 1998: 314–315).

Diana Oboleńska i Monika Rzeczycka

Literatura: Grekowicz-Hausnerowa M., 1964–1965, Jaworska Maria, [w:] PSB, t. 11, s. 103–104; książka adresowa Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A06.002.004 (Goetheanum Archiv, Ruettiweg 45. Dornach); listy członkowskie i dokumenty grup Polskiego towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A02.008.001 (Goetheanum Archiv, Ruettiweg 45. Dornach); Nasze nowe posłanki [b. a.], 1931, „Świat: pismo tygodniowe ilustrowane”, nr 2, 10 października, s. 5; Smogorzewska M., 1998, Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939. Słownik biograficzny, t. 2, Warszawa; Wiórkiewicz H., 2013, Pamiątki Drexlerów w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie. Dar Jadwigi Kern-Bałaty, „Niepodległość i pamięć”, nr 3–4 (43–44), s. 322.  

Słowa kluczowe: polska antropozofia, Koło Lwowskie Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, Polskie Towarzystwo Antropozoficzne, PTA