Genevieve Stebbins, (1857–1915?), amerykańska tancerka, performerka, znana jako propagatorka i jednocześnie interpretatorka systemu estetyki stosowanej Francoisa Delsarte'a (1811–1871). Na jej podstawie Stebbins stworzyła własny system gimnastyki harmonijnej (harmonial gymnastic), który opisała w książce Dynamic Breathing and Harmonial Gymnastics: A Complete System of Psychical, Aesthetic and Physical Culture (1892). Celem zamieszczonych tu ćwiczeń psychofizycznych miało być harmonijne połączenie ciała, umysłu i duszy ludzkiej. Do swojego systemu Stebbins włączyła wiele elementów zaczerpniętych z tradycji orientalnych (np. z jogi pranajamy czy asany), ale przeinterpretowanych w duchu ezoterycznym, który był jej bardzo bliski (była aktywną okultystką działającą w takich stowarzyszeniach jak Church of Light czy Hermetic Brotherhood of Luxor, w których propagowała opracowane przez siebie ćwiczenia). Elementy gimnastyki harmonijnej, opisane jako „ćwiczenia estetyczne” zostały włączone przez Wincentego Lutosławskiego do stworzonego przezeń programu ćwiczeń jogi opisanych w Rozwoju potęgi woli przez psychofizyczne ćwiczenia według dawnych aryjskich tradycji oraz własnych swoich doświadczeń... (1909). Lutosławski twierdził, że ćwiczenia te „wyrabiają wdzięk ruchów, giętkość i elastyczność członków”, mają także istoty walor duchowy – piękne ruchy i gesty miały wyrażać wzniosłe uczucia, a połączone mogły wpływać na jaźń. W programie Lutosławskiego ćwiczenia estetyczne całkowicie zastąpiły one praktykę asan (āsana).

Agata Świerzowska

Literatura: Bordelon S., 2016, Embodied Ethos and Rhetorical Accretion: Genevieve Stebbins and the Delsarte System of Expression, „Rhetoric Society Quarterly”, Vol. 46, No. 2, s. 105–130; Donawerth J. (red.), 2002, Rhetorical Theory by Women before 1900. An Anthology, Lanham; Ruyter, N., 1988, The Intellectual World of Genevieve Stebbins, „Dance Chronicle”, Vol. 11, No. 3, s. 381–397; Świerzowska A., 2015, Esoteric Influences in Wincenty Lutosławski’s Programme of National Improvement. Prolegomena, „Estetyka i Krytyka”, seria: „The Polish Journal of the Arts and Culture” (Esoteric Studies. Polish Contributions), 13 (1/2015), s. 147–173.

Słowa kluczowe: Harmonial Gymnastics, Hermetic Brotherhood of Luxor