Tadeusz Rychter, (ur. 1870, Lwów – zm. 1943?), grafik, malarz, antropozof. Był synem Józefa Rychtera, rektora Politechniki Lwowskiej i Aleksandry z Pintowskich, wnukiem reżysera i aktora Józefa Franciszka Rychtera.

Swoją długą i barwną ścieżkę kształcenia rozpoczął w szkole średniej, do której uczęszczał we Lwowie. Kolejnym krokiem była Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie, której Tadeusz Rychter nie ukończył, bo wyjechał w 1896 r. na studia do Monachium. W tym okresie zdążył już zasłużyć na rozgłos, przynależąc między innymi do grona twórców kabaretu artystycznego „Zielony Balonik”. 

W roku 1900 we Lwowie wziął ślub z malarką i publicystką Bronisławą Janowską.

Wciąż nie ma jednoznacznych informacji dotyczących tego, kiedy i jak zainteresował się Rychter ideami ezoterycznymi. Niewątpliwie sprzyjała temu atmosfera artystycznego świata w Monachium, w której młode otwarte umysły poszukiwały nowych doznań i możliwości. Być może za początek należy uznać studia w pracowni greckiego malarza Nikolaosa Gysisa, który znany był z dzieł mistycznych, natchnionych duchowym przełomem artysty. Tutaj poznał Rychter swoją przyszłą drugą żonę, również uczennicę Gysisa, Annę May. Niewątpliwie znaczącą datą był rok 1907, kiedy to w sanatorium leczniczym Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie koło Kołomyi (obecnie Ukraina) Rychter poznał Mieczysława Geniusza, propagatora teozofii i nurtów pokrewnych. Owa znajomość odmieniła młodego malarza, który odtąd kroczył ścieżką duchowej przemiany.

W 1909 r., kursując pomiędzy Berlinem i Monachium, Rychter uczestniczył w wykładach wygłaszanych przez austriackiego okultystę Rudolfa Steinera. Znajomość ta zaprowadziła Rychtera i Annę May, wówczas członków Sekcji Teozoficznej, kierowanej przez Steinera, do Szwajcarii, gdzie w Dornach uczestniczyli w budowie centrum antropozoficznego Goetheanum. Jeszcze w Niemczech polski artysta próbował namówić Steinera na budowę centrum antropozoficznego na ziemiach polskich, dokładnie w Snopkowie (wówczas przedmieścia Lwowa) lub w Zimnej Wodzie koło Krakowa. Propozycja ta jednak nie została przyjęta.

W grudniu 1912 r. Steiner odszedł z Towarzystwa Teozoficznego, aby na początku 1913 r. założyć Towarzystwo Antropozoficzne. Jednym z emisariuszy po stronie wschodniej był właśnie Tadeusz Rychter, który zainteresował nową propozycją ideową znane w polskim środowisku artystycznym postacie – Lunę Drexler i Henryka Kunzeka. 

W Dornach Rychter kierował pracownią szkła barwionego zwaną przez antropozofów Szklanym domem (niem. Glashaus) lub domkiem Rychtera. Pod egidą polskiego malarza prace snycerskie wykonywali: Anna May, rosyjski pisarz-symbolista Andriej Bieły (Boris Bugajew) oraz jego żona malarka Anna (Asia) Turgieniew, bracia Hans i Walo von May ze Szwajcarii, niemiecka artystka Emma Stolle, Konstantin Ligski z Rosji oraz jego przyszła żona niemiecka malarka Gertrud von Orth. W 1914 r. na prośbę Rychtera do Dornach przyjechał Franciszek Siedlecki, aby wspomóc swoim talentem prace artystyczne. Niestety między panami dość szybko o doszło do nieporozumień na tle estetycznym. 

W roku 1916 z powodu wojny Rychter opuścił Dornach. Na krótko powrócił do Polski, aby w 1918 r. wyjechać do Niemiec i Szwajcarii, a stamtąd w 1924 r. wraz z drugą żoną Anną May udać się do Palestyny. W międzyczasie w 1919 r. doszło do oficjalnego rozwodu z Bronisławą Janowską-Rychter. 

W 1938 r. Rychter powrócił do Warszawy. Zmarł prawdopodobnie w 1943 r. Nieznane są okoliczności śmierci i miejsce pochówku. 

Diana Oboleńska

Literatura: Oboleńska D., Rzeczycka M., 2019, Rudolf Steiner and his Polish Emissaries (Tadeusz Rychter and other Anthroposophers from Poland), [in:] Polish esoteric traditions 1890–1939, ed. A. Świerzowska, Gdańsk; Petritakis S., 2016, Quand le miroir devient lampion: aspects de la réception de l’œuvre tardive de Nikolaus Gysis entre Athènes et Munich, [in:] Quêtes de modernité(s) artistique(s) dans les Balkans au tournant du XX e siècle, ed. C. Méneux, A. Sotropa, Paris, https://hicsa.univ-paris1.fr/documents/pdf/PublicationsLigne/Colloque%20Balkans/04_petritakis.pdf [08.03.2019], w jęz. ang.: https://wrldrels.org/2017/04/23/nikolaos-gyzis-2/ [08.03.2019]; Różalska J., 2013, Tadeusz Rychter – nowe fakty z życia artysty, „Biuletyn Historii Sztuki”, nr 3; Rychter-Janowska B., 2016, Mój dziennik 1912–1950, wyb. i red. J. Różalska, Warszawa; Андрей Белый и антропософия. Материал к биографии (интимный), 1992, публ. Дж. Мальмстад, [w:] «Минувшее: Исторический альманах», Paris, вып. 6, 8, 9.

Słowa kluczowe: antropozofia, Anna May, Dornach, Glashaus