Perła Pałacu: opowiadanie indyjskie, Ewa Dzieduszycka, Lwów 1913, nakładem „Słowa Polskiego”, ss. 112. Opowiadanie to jest inspirowane podróżami Dzieduszyckiej po Indiach, a także jej krytycznym stosunkiem do zaobserwowanej tam niskiej pozycji kobiet. Opowieść traktuje o księżniczce, która, poślubiona przez bogatego księcia, trafia do haremu. Księżniczką targają jednak nieustanne wątpliwości, które nie dotyczą jednak jej pozycji w zenanie, ale maja charakter duchowy W wyniku szeregu zbiegów okoliczności księżniczka poznaje jednak „sadhusa” (mędrca), który wyjaśnia jej przyczynę niepokojów, udziela pouczeń, a ostatecznie pomaga w ucieczce z haremu i prowadzi do „świętego miasta”. Pokonawszy ostatnie wątpliwości oraz przekonawszy się o słuszności wyboru drogi życiowej, księżniczka rozpoczyna życie wędrownej ascetki i znajduje ukojenie. Jej wyzwolenie jest nie tylko uwolnieniem się z opresji haremu, ale przede wszystkim wyzwoleniem z niewoli rzeczywistości materialnej.

Spis treści: W przeddzień wesela; Wesele księżniczki; W zenanie; Ofiara Damany; Ptak w złotej klatce; Wśród cierniów nowy; Jutrzenka wolności; Z mroków do słońca; U wrót świętego miasta; Widmo przeszłości; Zgliszcza i popioły; U celu.

Agata Świerzowska

Literatura: Dzieduszycka E., 1913, Perła Pałacu: opowiadanie indyjskie, Lwów.

Słowa kluczowe: Ewa Dzieduszycka, Indie, harem, sadhu, ascetka