„Hejnał: nad morzem życia ze szczytów prawd ducha i praw człowieka. Miesięcznik poświęcony wiedzy duchowej”, (tytuły alternatywne: „Hejnał. Miesięcznik poświęcony wiedzy duchowej”, „Hejnał. Miesięcznik wiedzy duchowej”, „Hejnał. Miesięcznik omawiający zagadnienia życia duchowego w świetle nauki Chrystusa oraz poświęcony polskiej myśli transcendentnej”). Pismo ukazywało się w latach 1929 (styczeń) – 1939 (sierpień-wrzesień). Jego pierwszym redaktorem oraz wydawcą był Jan Hadyna, którego od zeszytu 1 z 1934 r. zastąpił Jan Pilch. Redakcja pierwotnie mieściła się w Pszczynie na Górnym Śląsku (Al. Kościuszki 6), a od zeszytu 5 z 1929 r. została przeniesiona do Wisły na Śląsku Cieszyńskim. Pismo drukowano w Drukarni Pawła Mitręgi w Cieszynie. Objętość numeru: od 8 do 80 stron (ciągła numeracja stron dla rocznika). Częstotliwość ukazywania się: miesięcznik (numery 7/8 z 1930 r., 5/6 i 8/9 z 1939 r. były podwójne).

Miesięcznik „Hejnał” był kontynuacją wydawanego w latach 1921–1928 „Odrodzenia”. Idea pisma została zaprezentowana przez redakcję w numerze pierwszym: „Pismo to służyć ma przede wszystkim tu na planie fizycznym jako ŁĄCZNIK pomiędzy tymi „DOBREJ WOLI” […]” („Hejnał” 1929, z 1, s. 1). Został też określony profil pisma: „[…] na łamach „Odrodzenia” może mniej zajmowano się stroną doświadczalną zjawisk, poniekąd niesłusznie zwanych nadzmysłowymi, nadnormalnymi, lub nadprzyrodzonymi, – o tyle obecnie tym właśnie zjawiskom poświęcimy więcej czasu i uwagi” („Hejnał” 1929, z. 1, s. 1).

W zeszycie 12 z 1933 r. Hadyna poinformował o swoim odejściu z redakcji „Hejnału” i przekazaniu redakcji pisma Agnieszce Pilchowej (redaktorem ostatecznie został Jan Pilch). Jednocześnie zaznaczył, że „kierunek «Hejnału» będzie odtąd wyłącznie spirytystyczny” („Hejnał” 1933, z. 12, s. 301). W zeszycie 1 z 1934 r. artykuł wstępny autorstwa Jana Pilcha został poświęcony przyszłości miesięcznika. Nowy redaktor napisał: „Jednym z głównych zadań «Hejnału» będzie zaznajomienie Czytelników z celami i rozwojem spirytyzmu, który za granicą zatacza coraz potężniejsze kręgi” („Hejnał” 1934, z. 1, s. 2).

Wśród autorów, których teksty zostały opublikowane w „Hejnale” znaleźli się m. in.: Adam Asnyk, Stefan Bagiński, Jerzy Baumgarten, Olga Bilińska, Henryk Bloch, Helena Bławatska, Ernesto Bozzano, Władysław Bożyński, Edward Augustus Brackett, Wojciech Breowicz (publikował również jako Wojciech Byczek-Breowicz lub Wojciech Byczek), Stanisław Breyer, Halina Bronikowska-Smolarska, Władysław Brzechffa (publikował również pod pseudonimem W. B.), Żegota Buczkowski, Léon Chevreuil, Józef Chobot (publikował również pod pseudonimem J. Ch.), Kazimiera Chobotowa, Kazimierz Chodkiewicz, August Cieszkowski, Tomira Cotvici-Ghilevici (publikowała pod pseudonimem Tomira Zori), Maria Czeska-Mączyńska, Petro Danov (publikował również jako Deunov, Donow), Gabriel Delanne, Léon Denis, Alfred Długopolski, Jadwiga Domańska, Józef Domżał, Arthur Conan Doyle, Camille Flammarion, Maria Florkowa, Augusta Foss Heindel, Demeter Georgievitz-Weitzer (publikacje pod pseudonimem G. W. Surya), Gustaw Grams, Carl Louis von Grasshoff (publikował pod pseudonimem Max Heindel), Jan Hadyna, Henry Thomas Hamblin, Franz Hartmann, Józef Maria Hoene-Wroński, Tadeusz Jachimowski, Antoni Januszkiewicz, Annie Johanson, Jerzy Kaleta, Allan Kardec, Jan Kasprowicz, Zygmunt Koehler, Maria Konopnicka, Zofia Kossak-Szczucka, Stefan Kowalski, Zygmunt Krasiński, Janina Kreczyńska, Karol Libelt, Wincenty Lutosławski, Wiesława Malicka, Adam Mickiewicz, Wiktor Mirski, Winifred Moyes, Tomasz Ozimek (publikował pod pseudonimem T. O.), Agnieszka Pilchowa (publikowała pod pseudonimami A. P., Agni Pilchowa, Agni P.), Eugeniusz Polończyk, Brunon Powała-Grosicki (publikacje podpisane nazwiskiem Grosicki), Franciszek Augustyn Prengel, Edward Józef Prima, Teodozy Renisz, Juliusz Słowacki, Jan Starża-Dzierżbicki, Maria Horska Szpyrkówna, Roman Szuter, Rudolf Tarczyński, Włodzimierz Tarło-Maziński, Lew Tołstoj, Andrzej Towiański, Bronisław Trentowski, Stefan Trojanowski, Maria Wóycicka (publikowała pod pseudonimem J. R.).

Do stałych rubryk „Hejnału” należały przede wszystkim: Kronika (zagraniczna, z prasy krajowej i zagranicznej, wydarzeń), Drobne wiadomości, Pytania i odpowiedzi, Przegląd bibliograficzny i Głosy Czytelników. Miesięcznik był platformą umożliwiającą promocję różnych inicjatyw (np. Związku Uniwersalnego Zjednoczenia Duchowego, Ligi Zdrowia), prezentację sprawozdań z ważnych spotkań (np. Walnego Zjazdu Spirytystów Czechosłowackich w Pradze, Piątego Międzynarodowego Kongresu Spirytystycznego w Barcelonie, Trzeciego Międzynarodowego Zjazdu Astrologów w Düsseldorfie, Pierwszego Ogólnopolskiego Zjazdu Ezoteryków i Metapsychików w Poznaniu).

Redakcja „Hejnału” reagowała na bieżące wydarzenia w kraju. Dowodem na to jest publikacja Orędzia Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego i Mowy Prezydenta Rzeczypospolitej na Wawelu.

Numery pisma dostępne są w zbiorach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej: https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/20668?tab=1 (dostęp: 26.03.2019).

Urszula Patocka-Sigłowy

Literatura: „Hejnał”, styczeń 1929–sierpień/wrzesień 1939.

Słowa kluczowe: „Odrodzenie”, Jan Hadyna, Jan Pilch, Agnieszka Pilchowa, spirytyzm