Wileńskie Towarzystwo Badań Psychicznych działało od 1923 do prawdopodobnie 1926 r. Statutowe cele Towarzystwa zakładały badanie „energii psychicznej” i zjawisk przez nią wywoływanych z zachowaniem swobody przy wyborze metod, teorii i hipotez.

Zebranie założycielskie Wileńskiego Towarzystwa Badań Psychicznych odbyło się w listopadzie 1923 r. Jego statut – podpisany przez założycieli: Witolda Kiersnowskiego (ok. 1880–1951), ks. Piotra Śledziewskiego (1884–1950), Dionizego Jonky (1848–1927), Aleksandra Luboińskiego (prawdop. 1869–1959) i L. Zajkowskiego – został zarejestrowany 26.02.1924 r. Funkcję prezesa objął płk. dr Witold Kiersnowski.

Działalność Towarzystwa polegała głównie na organizowaniu odczytów i popularyzowaniu wiedzy oraz literatury dotyczącej zjawisk paranormalnych. Przeprowadzono wprawdzie szereg eksperymentów weryfikujących zdolności mediów, lecz nie dawały one dostatecznie pewnych wyników. Na spotkania zapraszano także prelegentów i osoby o uzdolnieniach medialnych. Wśród tych pierwszych znalazł się przyrodnik Zygmunt Hryniewicz (ok.1880–po 1939), który wygłosił odczyt pt. Na granicy życia i śmierci (1924), oraz prezes Warszawskiego Towarzystwa Psycho-Fizycznego Prosper Szmurło (1979–1942), który 7 i 8 grudnia 1924 r. przedstawił referat Czy przyszłość można odgadnąć? („Słowo” 1924: 3). Natomiast w eksperymentach udział wzięło m .in. warszawskie medium Kama, ujawniająca w transie wcześniejsze inkarnacje obecnych na sali osób (1925). Podczas seansów z nią miało dojść do wykrycia zdolności medialnych, prekognicyjnych i pisma automatycznego u kilku członków Towarzystwa.

W 1925 r. skład Zarządu uległ zmianie. Dotychczasowego prezesa, płk. dr Witolda Kiersnowskiego, zastąpił Witold Korsak (ok.1860–1926). Wiceprezesem oraz skarbnikiem został Piotr Rozwadowski, natomiast Barbara Czengery objęła funkcję sekretarza i bibliotekarza. Towarzystwo liczyło wówczas 52 członków, lecz w posiedzeniach brało udział zazwyczaj ok. 10–12 osób. Spotkania odbywały się przeważnie raz w tygodniu, w lokalu Towarzystwa przy ul. Adama Mickiewicza 22 (obecnie Gedimino prospektas) lub wynajętych salach. Prace prowadzono w trzech sekcjach: doświadczalnej, antropozoficznej i ezoterycznej, lecz sekcja antropozoficzna szybko przekształciła się w odrębne Towarzystwo Antropozoficzne, bardzo luźno związane z Towarzystwem Badań Psychicznych. Jeśli chodzi natomiast o pozostałe dwie sekcje, to aktywność grupy ezoterycznej koncentrowała się na organizowaniu prelekcji i posiedzeń dyskusyjnych, natomiast grupa doświadczalna przeprowadzała próby z hipnotyzmem, sugestią, odgadywaniem myśli itp. Towarzystwo dysponowało również niedużą biblioteką.

31 stycznia 1926 r. zmarł nagle prezes Towarzystwa, Witold Korsak (S[zmurło], 1926:53), co osłabiło działalność organizacji i prawdopodobnie wkrótce ją wygasiło.

Anna Mikołejko

Literatura: S[zmurło] P., 1924, Sprawozdanie z działalności Tow. i Zrzeszeń Metapsychicznych, „Zagadnienia Metapsychiczne”, nr 2, s. 117; S[zmurło] P., 1926, Ruch metapsychiczny w Polsce, „Zagadnienia Metapsychiczne”, nr 9/10, s. 53; „Słowo”, 1924, nr 278, s. 3; Sprawozdanie Wileńskiego Towarzystwa Badań Psychicznych, 1925, „Zagadnienia Metapsychiczne, nr 7/8, s. 414, 415.

Słowa kluczowe: Witold Kiersnowski, ks. Piotr Śledziewski, Dionizy Jonky, Aleksander Luboiński, L. Zajkowski, Zygmunt Hryniewicz, Prosper Szmurło, Kama, Witold Korsak, Piotr Rozwadowski, Barbara Czengery, Towarzystwo Antropozoficzne.