Helena (Helene/Halina) Wajdzik-Jankowska-Kaiser, primo voto Wajdzik, (ur. 09.03.1907 r., zm. 24.06.1982 r.), nauczycielka, antropozofka, eurytmistka, należała do Koła Warszawskiego i Koła „Rudolf Steiner”. Nie odnotowano daty wstąpienia do organizacji, a jedynie numer karty członkowskiej: 205. W dokumentach Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego przy jej nazwisku widnieje adres: Warszawa Grochów, ul. Sulejkowska 9-6.

W latach 30. XX w. mieszkała w Białej (dziś Bielsko-Biała) wraz mężem Mieczysławem Jankowskim i pierworodnym synem Andrzejem zwanym Jędrkiem, ur. ok 1930 r. Zaprzyjaźniła się tam z Anną Polańską (pamiętaną jako ciocia Hanusia), z którą później dzieliła zainteresowania antropozoficzne i pedagogiczne. Małżeństwo przeprowadziło się do Warszawy na Grochów na ul. Lubartowską ok. 1935/36 r., gdzie urodziła się ich córka Hanna. Wtedy biografia Heleny Jankowskiej nabiera tempa. Rozstaje się z mężem i zakłada na Grochowie na ul. Kawczej 24 „Prywatne Przedszkole Heleny Jankowskiej”. Na zdjęciu z inauguracji roku szkolnego, które zachowało się w archiwum rodziny, widnieje dziesiątka dzieci. W prowadzeniu przedszkola i opiece nad dziećmi pomagała jej Anna Polańska.

Ze źródeł wywnioskować można, że to prawdopodobnie wtedy obie panie zainteresowały się antropozofią i pedagogiką waldorfską. Wedle relacji córki Heleny – Hanny, Robert Walter został jej ojcem chrzestnym. Wyjazd na studia pedagogiczne do Szwajcarii miała organizować jej Jadwiga (Wiga) Siedlecka. W liście z 31 grudnia 1937 r. dostępnym w Goetheanum Archiv w Dornach, Jankowska pisze do Zarządu Goetheanum, że „jako kierowniczka przedszkola w Warszawie chciałaby pogłębić swoją wiedzę w zakresie antropozofii i jej pedagogiki i studiować w Dornach pedagogikę i eurytmię przed dwa bądź trzy lata”. Planuje przyjazd z siedmioletnim synem i trzyletnią córką. Zarząd skierował ją do Marii Przyborowskiej, a jej syna do Rudolf Steiner Schule w Bazylei.

Do Dornach wyjechała najprawdopodobniej ok. 1938 r., tuż przed wybuchem II wojny światowej i pozostała tam na całe życie. W czasie wojny pracowała tam jako prywatna nauczycielka i pedagożka lecznicza u rodziny o polskich korzeniach. Po wojnie ok. 1950 r. wyszła za mąż za astronoma Wilhelma Kaisera, co pozwoliło jej na pozostanie w Szwajcarii.  Ze względu na powojenną politykę migracyjną ze Szwajcarii wyjechać musiał jednak jej niemal dwudziestoletni syn Andrzej. Po wyjeździe podróżował po świecie (był m. in. w Australii). Jej córka Hanna pozostała w Szwajcarii i od ok. 1975 r. przez wiele lat pracowała w Goetheanum jako sekretarka, utrzymując przyjacielskie stosunki z prof. Marią Ziemską.

W roku 1961 Jankowska odwiedziła Polskę, na zaproszenie kongresu Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej, gdzie prowadziła zajęcia z pedagogiki, a także wygłosiła referat o leczniczych zastosowaniach eurytmii. Odwiedziła też Bielsko-Białą, gdzie koło antropozoficzne wciąż prowadziły Anna Polańska i Maria Jankowska – siostra jej byłego męża. Po przełomie demokratycznym w Polsce, córka Marii Jankowskiej Joanna, podjęła studia w dziedzinie Heilpädagogik i pozostała w Dornach. Wedle relacji córki Hanny, Halina pomogła Robertowi Walterowi zorganizować pobyt w Lucas Klinik w Arlesheim. Do ok. 1970 roku prowadziła szkołę dla dzieci metodami pedagogiki leczniczej (Heilpädagogik) w Bazylei, dawała kursy eurytmiczne i w dziedzinie kształtowania mowy (Sprachgestaltung) w Dornach. Była też zaproszona na inaugurację Towarzystwa Antropozoficznego w Polsce w 1991 r. Zapamiętana została jako osoba głęboko duchowa, aktywna, pracowita i zdecydowana.

Maja Dobiasz-Krysiak

Literatura: archiwum rodziny Jankowskich; książka adresowa Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A06.002.004 (Goetheanum Archiv, Rüttiweg 45. Dornach); listy członkowskie i dokumenty grup Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, sygnatura A06.002.016 oraz A02.008.001 (Goetheanum Archiv, Rüttiweg 45. Dornach); Prokopiuk J., 2013, Historia Różo-Krzyża, Kraków; Siedlecka Jadwiga Wiga Maria Kazimiera, http://biographien.kulturimpuls.org/detail.php?&id=1362; Szukając początków. Z prof. Marią Ziemską rozmawia Maria Borzęcka, 1994, „Primula. Pisemko Szkoły Waldorfskiej w Warszawie”, nr 2. Wielkanoc, s. 15; Wajdzik-Jankowska-Kaisera Halina (Helene), http://biographien.kulturimpuls.org/detail.php?&id=1358; Wywiad Mai Dobiasz-Krysiak z córką Heleny Jankowskiej – Hanną; Ziegler R., Kaiser Wilhelm, http://biographien.kulturimpuls.org/detail.php?&id=880.

Słowa kluczowe: polska antropozofia, Warszawskie Koło Polskiego Towarzystwa Antropozoficznego, Koło „Rudolf Steiner” w Warszawie, PTA, pedagogika waldorfska