Hatha-Joga. Nauka Jogów o zdrowiu fizycznem i sztuce oddychania. Z licznemi ćwiczeniami, Ramacharaka Yogi, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa: Hotel Europejski, druk: Kraków, Drukarnia Narodowa, 1922, 198 stron; przekład Antoniego Lange na podstawie Hatha Yoga, or the Yogi Philosophy of Well-Being (1904). Książka przedstawia jedną z pierwszych wizji hathajogi (hațhayoga) przedefiniowanej w ramach założeń ruchu Nowej Myśli oraz wykorzystującej elementy naturoterapii. Mark Singleton uznaje ją za prekursora pełnych interpretacji hathajogi, które pojawią się w latach 20. XX w. Ramy teoretyczne dla systemu ćwiczeń stanowi radźajoga (rājayoga) Vivekanandy, zalecane praktyki obejmują zaś m. in. kąpiele słoneczne, elementy wodolecznictwa, świadome odżywianie się, ćwiczenia oddechowe (których nie należy utożsamiać z pranajamami) oraz ćwiczenia kalisteniczne (których nie należy utożsamiać z asanami). Celem przedstawionej dyscypliny jest zbudowanie doskonałego ciała, w którym będzie mógł zamanifestować się „Boski Płomień – kropla Oceanu Ducha”. Książka ta stała się jednym z głównych źródeł informacji dla Wincentego Lutosławskiego w jego interpretacji jogi. Spis treści: I. Co to jest Hatha joga?/ II. Troska jogów o ciało fizyczne/ III. Praca architekta boskiego/ IV. Siła życiowa – nasz sprzymierzeniec/ V. Laboratorjum ciała/ VI. Fluid życia/ VII. Krematorjum ciała/ VIII. O odżywianiu się/ IX. Głód i apetyt/ X. Pochłanianie prany z pożywienia/ XI. O pokarmie/ XII. Zaopatrywanie organizmu w wodę/ XIII. Popiół i ług organizmu ludzkiego/ XIV. Oddychanie jogów/ XV. Jak oddziaływa oddychanie prawidłowe/ XVI. Ćwiczenia w sztuce oddychania/ XVII. Czy oddychać nosem czy ustami?/ XVIII. „Małe życia” w organizmie/ XIX. Opanowanie organów i mięśni, niezależnych od woli/ XX. Energja praniczna/ XXI. Ćwiczenia praniczne/ XXII. Nauka o uwolnieniu mięśni od naprężenia/ XXIII. Prawidła uwolnienia mięśni od naprężenia/ XXIV. Uprawa ćwiczeń fizycznych/ XXV. Ćwiczenia fizyczne jogów/ XXVI. Kąpiel jogów/ XXVII. Energja słoneczna/ XXVIII. Świeże powietrze/ XXIX. Wzmacniające działanie snu/ XXX. Odrodzenie/ XXXI. Nastrój duchowy/ XXXII. Pod kierownictwem ducha; (wersja polska dostępna on-line: https://polona.pl/item/143435/3/, wersja oryginalna dostępna on-line: http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k69382c).

Agata Świerzowska

Literatura: Singleton M., 2010, Yoga Body. The Origins of Modern Posture Practice, Oxford; Świerzowska A., From Ramacharaka’s “standard of the normal man” to Lutosławski’s strategy of national revival. How Ramacharaka’s interpretation of yoga fits with the early stage of yoga adaptation in Poland [w druku].

Słowa kluczowe: Ramacharaka, ruch Nowej Myśli, New Thought, hathajoga, Vivekananda, Lange, Lutosławski