Stanisław Kazimierz Wacław Ostrowski, (ur. 8 maja 1879 w Warszawie, zm. 13 maja 1947 w Nowym Jorku), herbu Ślepowron; rzeźbiarz, był synem Kazimierza Ostrowskiego, również rzeźbiarza. W latach 1895–1900 kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki. W 1899 r. przebywał w Warszawie, gdzie współzałożył pismo literacko-artystyczne „Chimera”. W 1901 r. ożenił się z wybitną poetką Bronisławą Edmundą Mierz-Brzezińską. W latach 1902–1905 mieszkał we Lwowie (gdzie powstało kilka rzeźb nagrobnych na cmentarzu Łyczakowskim), potem wyjechał kontynuować studia we Florencji i Rzymie. Lata 1906–1913 spędził w Paryżu, gdzie w 1910 r. założył Towarzystwo Artystów Polskich. Cele nowego stowarzyszenia zostały sformułowane w jego statucie (Statuts de la Societe des artistes polonais a Paris) zatwierdzonym przez pierwsze walne zgromadzenie członków 10 stycznia 1911 r. Spośród malarzy i rzeźbiarzy osiadłych wówczas w Paryżu w gronie Towarzystwa znaleźli się: Olga Boznańska, Henryk Hayden, Mieczysław Jakimowicz, Tadeusz Makowski, Tadeusz Pruszkowski, Jan Rubczak, Eugeniusz Zak, Władysław Skoczylas, Henryk Kuna, Eliasz Nadelman, Edward Wittig; literaci: Wincenty Brzozowski, Władysław Kościelski, Oskar Miłosz, Bronisława Ostrowska, Antoni Potocki, Władysław Reymont, Józef Ruffer, Wacław Sieroszewski, Andrzej Strug i Stefan Żeromski; kompozytor Eugeniusz Morawski, śpiewaczka Calvas-Długoszewska, pianistka Emma Altberg oraz Leon Schiller reprezentowali świat muzyczny. Działalność Towarzystwa polegała głównie na organizowaniu – przez każdą z wyspecjalizowanych w swojej dziedzinie sekcji – konferencji i wieczorów autorskich, koncertów, wystaw oraz spotkań przyjacielskich. Uroczystości z okazji rocznic narodowych oraz manifestacje o większym zasięgu, jak spektakle teatralne, wieczory taneczne czy bale wymagały zaangażowania ze strony wszystkich członków.

Stanisław Ostrowski od roku 1913 do 1937 mieszkał w Warszawie, gdzie prowadził działalność społeczną w polskich środowiskach wygnańczych. W latach 1939–1939 przebywał we Włoszech, a od 1941 r. w Nowym Jorku.

We wczesnej twórczości artysta inspirował się hasłami Młodej Polski i sztuką spod znaku Auguste’a Rodina. Wpływ francuskiego rzeźbiarza zaznaczył się w sposobie modelowania rzeźb Ostrowskiego, które cechowała miękkość konturu oraz bogata faktura, wywołująca „impresjonistyczne” efekty światłocieniowe. W tworzonych przez artystę dziełach (popiersiach, głowach) często stosowany był efekt skontrastowania wycyzelowanych partii kompozycji z surowym, nieobrobionym blokiem (np. Portret żony Bronisławy Ostrowskiej z 1906 r., Portret poety Tadeusza Micińskiego z ok. 1915 r.).

W dwudziestoleciu międzywojennym odgrywał ważną rolę w życiu kulturalnym stolicy, był animatorem wielu inicjatyw, m. in. w roku 1928 polichromii kamieniczek Starego Miasta, których był współwykonawcą. W 1925 r. zrealizował Grób Nieznanego Żołnierza pod arkadami Pałacu Saskiego. Zaprojektował srebrne monety obiegowe (2 i 5 zł.) z podobizną częściowo dziewczyny, a częściowo Józefa Piłsudskiego, będące w obiegu w latach trzydziestych; w 1934 r. brał udział w dekoracji statku m/s Piłsudski. W 1939 r. zrealizował pomnik Władysława Jagiełły przed pawilonem polskim na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. Do dnia dzisiejszego monument ten stoi w Central Parku. Jego córką była Halina Ostrowska-Grabska, autorka wspomnień Brick a brac 1848–1939, najpełniejszego opisu rodziny Ostrowskich.

                                                                                              Zofia Krasnopolska-Wesner

Literatura: Bobrowska-Jakubowska E., 2004, Artyści polscy we Francji w latach 1890–1918. Wspólnoty i indywidualności, Warszawa; Kaczmarzyk D., 1973, Rzeźba polska od XVI do początku XX wieku. Katalog zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Waszawa; Ostrowska-Grabska H., 1978, Brick a brac 1848–1939, Warszawa; Ostrowska-Grabska H.,1970, Szopka Towarzystwa Artystów Polskich w Paryżu 1912, „Pamiętnik Teatralny”, z. 4.

Słowa kluczowe: Halina Ostrowska-Grabska, Tadeusz Miciński, rzeźba